آماده سازی سالن مرغداری، پاکسازی و ضدعفونی

آماده سازی سالن مرغداری جوجه گوشتی قبل از جوجه ریزی

رعایت پروتکل آماده‌سازی سالن مرغداری یکی از عوامل بسیار ضروری در امر پرورش جوجه گوشتی است. رعایت اصول آماده سازی سالن تاثیر مستقیم بر پرورش و سودآوری شما در پایان دوره پرورش دارد. به همین سبب در نظر داشته باشید که قوانین و فرآیندهای توصیه شده پروتکل را انجام داده باشید. در ادامه ما بطور کامل فرآیند آماده‌سازی سالن را به شما توضیح خواهیم داد.

آماده سازی سالن مرغداری - Poultry House Preparation

فهرست مطالب

چگونه سالن مرغداری را ضدعفونی کنیم

پرورش مرغ، چه در مقیاس صنعتی و چه در سطح کوچک، نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و اجرای گام به گام مراحل مختلف است. در این میان، آماده سازی سالن مرغداری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این فرآیند، بستر مناسب برای پرورش سالم و پربازده مرغ‌ها را فراهم می‌کند و از بروز بیماری‌ها و مشکلات احتمالی پیشگیری می‌کند.

مراحل آماده سازی سالن مرغداری را می‌توان به طور خلاصه به شرح زیر بیان کرد:

1. تخلیه و پاکسازی سالن (Preparation and Pre-cleaning)
2. نظافت و تمیز کاری خشک فارم مرغدراری (Dry Cleaning)
3. پاکسازی با آب و مواد شوینده (Wet Cleaning)
4. بررسی، تعمیر و تست تجهیزات سالن پرورش مرغ
5. ضدعفونی سالن مرغداری
6. دود دهی یا گازدهی سالن مرغداری (Fumigation)
7. نمونه برداری (Sampling)

تخلیه پاکسازی سالن مرغداری گوشتی - Cleaning of the Broiler House

مرحله اول: تخلیه و پاکسازی سالن مرغداری گوشتی

کلیه ضایعات باقیمانده از طیور مرده، خوراک، تخم مرغ، کود و غیره از مرغداری باید حذف و خارج گردد. تمامی وسایلی که قابلیت جا به جایی و تمیز کردن دارند باید باز و جدا شوند. تمامی وسایل مازاد و حساس به رطوبت از داخل سالن از قبیل ترموستات، لامپ، دماسنج‌ها جمع آوری و از سالن خارج شوند. همچنین کیسه‌های استفاده شده برای درزگیری نشتی‌های هوا و غیره بطور کامل از سالن جمع‌آوری شود.

مرحله دوم: نظافت و تمیز کاری خشک فارم مرغداری (Dry Cleaning)

ابتدا کل سالن با جارو تمیز و ضایعات باقیمانده را با بیل از سالن مرغداری خارج کنید. دیوارها و زمین بطور کامل تمیز و غبارروبی شود. کلیه تجهیزات باید غبار روبی و تمیز گردد. برای تمیزکاری دقیق سالن مرغداری به روش خشک باید حتما موارد زیر را انجام دهید:

• کاردک کشی کف سالن و جمع آوری کامل باقی مانده کود و مواد آلی از کف و تجهیزات سالن
• غبار روبی تجهیزات برقی توسط فشار باد و فرچه
• پوشاندن قطعات حساس برقی به رطوبت توسط پلاستیک برای جلوگیری از نفوذ آب حین شستشو از قبیل برد تابلو جت هیتر، شیر برقی جت‌ها، دینام هواکش، دینام دانخوری، تابلوهای فرمان داخل سالن و غیره.

نکته: توجه شود قبل از پوشاندن با پلاستیک و پس از غبار روبی اسپری فرمالین خالص به میزان ۲۰ سی‌سی روی این تجهیزات برای رفع آلودگی و انتقال به دوره بعد موثر است.

پاکسازی مرغداری با آب و موادشوینده

مرحله سوم: پاکسازی سالن با آب و مواد شوینده (Wet Cleaning)

در این مرحله با آب داغ (البته نه خیلی داغ) و مواد شوینده تمامی تجهیزات، دیوار و زمین مرغداری را تمیز کنید. این کار تمام مواد آلی باقیمانده و چربی‌ها را از بین می‌برد. برس کشی سالن از الزامات شستشوی موثر است. پس از استفاده از شوینده کف سالن و حداقل یک متر از دیواره‌های جانبی حتما برس کشی شده تا تمام فضولات و مواد الی چسبیده از کف و دیواره‌ها جدا گردد. این مرحله بسیار مهم بوده و باید با دقت و حساسیت بالا انجام شود.

زیر پایه جت‌ها، تمام سطوح تراف و پایه تراف و زنجیر، تمام سطوح اینلت‌ها، قاب هواکش‌ها از داخل و بیرون، گوشه‌ها و شکستگی‌های کف سالن، لوله‌های و موارد با سطح مقطع گرد، سر ستون‌ها و خرپاها و موارد دیگری از این دست با دقت کامل شستشو و تمیز گردد.

بعد از برس کشی کف سالن با آب پُر فشار و با دقت بسیار بالا شستشو شود. پس از این مرحله نباید هیچ ردی از غبار در سطوح اینلت‌ها، نخ‌ها، بکسل‌ها، کابل‌های برق، لوله‌های آبخوری و همچنین هیچ ردی از کود در کف و دیوار سالن مشاهده شود. پس از شستشوی سالن و قبل از ضدعفونی سالن بازدید و تمامی موارد ذکر شده بالا به دقت زیر نظر مسئول مربوطه بررسی شود. در صورت نیاز عیوب اندک باقیمانده برطرف گردد.
بطور کلی برای انجام شستشوی سالن مرغداری باید تمامی موارد زیر را انجام داد:

• تمام سطوح داخل خانه اعم از دیوارها، کف، سقف، تجهیزات و لوازم خانگی را با آب گرم و مواد شوینده مناسب بشویید.
• از یک برس و اسکرابر برای پاک کردن هرگونه کثیفی یا کثیفی استفاده کنید.
• پس از شستشو، تمام سطوح را به خوبی با آب تمیز بشویید.

• پس از خشک شدن کامل سطوح، از یک ضدعفونی کننده مناسب برای ضدعفونی تمام سطوح داخل خانه استفاده کنید.

عملکرد ضعیف سیستم تهویه مرغداری

مرحله چهارم : بررسی، تعمیر و تست تجهیزات سالن پرورش مرغ

پس از اتمام تمیزکاری، تمام تجهیزات و لوازم داخل خانه به دقت بررسی و در صورت نیاز تعمیر یا تعویض می‌شود. حتما بررسی کنید، تمام تجهیزات از قبیل آبخوری، دانخوری‌ها، تهویه‌ و چراغ‌ها سالم بوده و به درستی کار می‌کنند. حتما بررسی کنید سیستم‌های آب و دانخوری (فیدر) بدون نشتی و سالم باشند. از طرفی سیستم‌های تهویه، گرمایش و سرمایش را با دقت بررسی کنید تا از عملکرد صحیح آنها مطمئن شوید. تجهیزات گرمایشی یکی از موارد بسیار مهم در پرورش جوجه‌ها است، چرا که جوجه‌ها در 5 روز اول توانایی تنظیم دمای بدن را ندارند، و این مورد تا حدود 14 روزگی نیز ادامه دارد.

تمیز کردن و نصب مجدد تجهیزات:

در نهایت تمامی ابزار و وسایلی که قبل از نظافت از منزل خارج شده اند باید کاملا تمیز و سپس جهت استفاده مجدد در منازل (دمپایی، لامپ، ترازو، ترموستات و …) نصب شوند. حتما قبل از ورود جوجه های یک روزه همه موارد را بررسی کنید تا مطمئن شوید جوجه ها بهترین شروع ممکن را دارند.

ملاحظات اضافی:

  •  سیستم‌های آب و تغذیه: نشتی را بررسی کنید و از جریان مناسب آب و خوراک اطمینان حاصل کنید.
  •  سیستم‌های تهویه: گردش هوای کافی را بررسی کنید و تنظیمات را در صورت نیاز تنظیم کنید.
  • سیستم‌های گرمایش و سرمایش: از تنظیم مناسب دما اطمینان حاصل کنید و تنظیمات را در صورت نیاز تنظیم کنید.
  • سیستم‌های روشنایی: روشنایی مناسب را بررسی کنید و در صورت لزوم لامپ‌ها را تعویض کنید.
  • سایر تجهیزات: تمام تجهیزات دیگر مانند تایمر، آلارم و وسایل ایمنی را بازرسی و آزمایش کنید.
ضدعفونی سالن مرغداری گوشتی

مرحله پنجم: ضدعفونی سالن مرغداری گوشتی

در صورت انجام همه مراحل با دقت بالا، در مرحله ضدعفونی، تمام پاتوژن‌های و میکروب‌های باقیمانده در مرحله قبل بطور کامل جذب می‌شوند. در همین راستا بسیار مهم است که حتما از ضدعفونی‌ کننده‌های معتبر استفاده شود. در هنگام استفاده از ضدعفونی کننده در مرغداری حتما به نکات زیر توجه کنید:

• شرایط استفاده و طریق مصرف را مطالعه کنید و طبق دستورالعمل رفتار کنید.
• طبق پروتکل از دوز مناسب مواد استفاده کنید
• زمان مصرف مواد و دمای مناسب را رعایت کنید.
• تجهیزات حفاظت فردی یا Personal Protective Equipment (PPE ) مناسب استفاده کنید. هنگام استفاده از ضدعفونی کننده از تجهیزات حفاظتی مناسب مانند دستکش، عینک و ماسک استفاده کنید.
• در طی این مراحل کارکنان حتما با لباس و دمپایی تمیز وارد سالن شوند.
• حتما از ضدعفونی کننده کفش‌ها قبل از ورود به سالن استفاده گردد.

سیستم آبرسانی با آب و به همراه یک ضدعفونی کننده به مدت 24 ساعت پر گردد. پس از آن کل سیستم آبرسان به طور کامل با آب شستشو داده شود، تا مواد ضدعفونی کننده به طور کامل از لوله‌ها خارج شوند. در آخر مسیرهای عبور فاضلاب سالن پس از شستشو کامل با گچ مسدود شود.
سعی کنید در این مرحله رفت و آمد به سالن را به حداقل برسانید تا خشک شدن سالن‌ها عملیات پاکسازی به درستی و به‌طور کامل انجام شود. علاوه بر تمیز و ضدعفونی کردن سالن مرغداری، محیط خارج از سالن از قبیل اتاق کارگرها، مدیریت، اتاق باسکول، موتورخانه، انبار، کانال‌های اطراف سالن و حیاط همگی تمیز و ضدعفونی گردد. اتاق‌ها و پتوی پرسنل ابتدا غبارروبی و با جارو تمیز و پس از آن ضدعفونی گردد. تمامی لباس‌های کارگران با شوینده‎های رایج لباس بطور کامل شستشو شود.

نکته مهم: از این مرحله به بعد بسیار مهم است که پرسنل به هیچ وجه از تخم مرغ یا مرغ حتی در اتاق‌های خود استفاده نکنند.

دود دهی یا گازدهی سالن مرغداری

مرحله ششم: دود دهی یا گازدهی مرغداری (Fumigation)

پس از اتمام ضدعفونی سالن و تجهیزات، دود دهی یا گازدهی انجام شود. در واقع دود دهی روشی برای ضدعفونی و از بین بردن موجودات مضر بیماری در یک محیط است. موادی که در دود دهی استفاده می‌شود، شامل مواد شیمیایی است که به صورت گاز یا دود در هوا منتشر می‌شوند. هدف از گاز دهی، از بین بردن ارگانیسم‌های بیماری است که می‌تواند طیور را آلوده کنند. به ویژه بیماری‌های قابل انتقال مانند حصبه مرغ، پلوروم، لرزش اپیدمی، برونشیت عفونی و بیماری مزمن تنفسی (CRD). مراحل انجام دوددهی (گازدهی) مرغداری به شرح زیر است:

• ابعاد داخلی خانه پرورش را در نظر بگیرید. یعنی طول، عرض و ارتفاع خانه.
• هر دهانه‌ای مانند پنجره‌ها و دریچه‌ها را با مواد پلی اتیلن ببندید تا از ورود هوای بیشتر به داخل جلوگیری شود.
• یک ظرف دهان گشاد نشکن مانند یک ظرف لعابی یا سرامیکی با اندازه نسبتاً بزرگ تهیه کنید که بتواند حجم فرمالین و موارد دیگر را در خود جای دهد.
• اطمینان حاصل کنید که دمای محیط حدود 24 درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی 75 درصد است. گاز فرمالدئید در محیط گرم و مرطوب بهترین عملکرد را دارد.
• مقدار پرمنگنات پتاسیم (KMnO4) مورد نیاز داخل ظرف را وزن کنید. برای بخور تک استحکام، مقدار مورد نیاز 20 گرم در 2.83 متر مکعب است
• حجم مربوطه فرمالین مورد نیاز را اندازه گیری کنید. حجم آن معمولاً دو برابر وزن پرمنگنات پتاسیم است.
• فرمالین را به آرامی به KMnO4 اضافه کنید (و نه برعکس). پس از آن، خانه پرورش را قفل کنید.
• خانه را به مدت 1 هفته قفل بگذارید. پس از یک هفته از قفل خانه، در و پنجره‌ها را باز کنید و اجازه دهید تا گاز باقی مانده خارج شود. پس از خروج کامل گاز درب مرغداری را تا زمانی ورود جوجه‌های یک روزه ببندید. در صورت نداشتن زمان کافی در و پنجره های خانه را به مدت 24 ساعت بسته نگه دارید تا گاز ضدعفونی کننده کاملاً اثر کند.

انواع و بهترین ضد عفونی کننده سالن مرغداری

برای یک مرغدار بسیار مهم است که یک ضدعفونی کننده بتواند خاصیت کشندگی میزان وسیعی از آلودگی‌ها و باکتری‌های را داشته باشد. اما غیرممکن است که یک ضدعفونی بتواند تمامی انواع میکروارگانیسم‌ها و آلودگی‌ها را نابود کند. به همین دلیل برای دستیابی به بهترین ضدعفونی کننده در یک فارم پرورش طیور مرغداران، به هدف ضدعفونی، ویژگی‌های شی ضدعفونی، نوع عوامل بیماری زا و ویژگی‌های ضد التهاب و پاک کنندگی ضد عفونی کننده توجه می‌کنند. از این رو ویژگی یک ضدعفونی کننده ایده‌آل برای مرغداری به شرح زیر است:

• از بین بردن طیف وسیعی از باکتری‌ها در غلظت پایین
• داشتن عملکرد سریع
• غیر سمی برای انسان، دام و طیور
• پایدار در طبیعت
• بدون بو
• حلال در آب
• قابل استفاده در دمای پایین
• غیرقابل اشتعال و انفجار
• تحت تاثیر قرار نگرفتن راحت ماده ضدعفونی کننده با مواد آلی، اسید، قلیا و سایر عوامل فیزیکی و شیمیایی
• آسیب نرساندن به فلز، چوب، محصولات پلاستیکی و غیره
• از بین رفتن ماده و شسته شدن کامل پس از ضدعفونی کردن کامل
• ارزان و قابل دسترس بودن با حمل و نقل آسان

در بین ضدعفونی کننده‌های متنوعی که در بازار عرضه می‌شود، یکی از ضدعفونی کننده‌های رایج در مرغداری فرمالدهید است. فرمالدئید (Formaldehyde) اولین ضدعفونی کننده مورد استفاده در ترکیبات آلدهیدی (aldehyde compounds) با حدود 100 سال سابقه است. محلول فرمالدئید اثر ضد باکتری قوی دارد، که باکتری‌ها، هاگ‌ها، تکثیر، ویروس‌ها و قارچ‌ها را از بین می‌برد.
پودر ضدعفونی کننده فرمالدئید طیور (0.5 % – 2.5 %) ظرف 6 تا 24 ساعت می‎تواند تمامی باکتری‌ها، هاگ‌ها و ویروس‌ها را نابود کند. مرغداران از این پودر می‌توانند برای ضدعفونی خانه ها، ظروف و فضولات طیور استفاده کنند. به طور کلی از این پودر به صورت محلول برای اسپری روی وسایل، یا شستشو و همچنین به شیوه بخوردهی با بخار فرمالدئید در سالن مرغداری می‌توان استفاده کرد.
به طور کلی از 28 میلی لیتر در متر مکعب فرمالدئید و 14 گرم در متر مکعب پرمنگنات پتاسیم برای مرغداری‌ها، انبارها، اتاق‌های جوجه کشی و … استفاده می‌شود. از آنجایی که پرمنگنات پتاسیم و محلول فرمالدئید تولید گرمای زیاد می‌کنند، فرمالدئید تبخیر شده و فضای سالن را ضدعفونی می‌کند. در صورتی که سالن مرغداری در دوره‌ دچار آلودگی جدی شده است، می توان از دوز فرمالدهید و پرمنگنات پتاسیم بیشتر استفاده کرد. در این شرایط نیز حتما نسبت 2 به 1 را رعایت کنید. یعنی فرمالدهید دو برابر پرمنگنات استفاده می‌شود.
همچنین می‌توان با حرارت دادن محلول در آب فرمالدئید به این تبخیر دست پیدا کرد. زمان لازم برای ضدعفونی 12 تا 24 ساعت است. کلیه محفظ‌های که ممکن است هوا از آن خارج شود، باید درزگیری شده و جلوی خروج هوا کامل گرفته شود تا ضدعفونی به طور کامل انجام شود. پس از شروع بخور، پرسنل باید فورا سالن را ترک کنند.پس از شروع بخور، پرسنل باید فورا سالن را ترک کنند.
بخور و ضد عفونی را می توان با حرارت دادن و تبخیر با فرمالدئید و به همان میزان آب انجام داد. زمان ضد عفونی کننده مرغداری 12 تا 24 ساعت است. در هنگام بخور و ضدعفونی، قفسه یا ظروف مرغ باید آب بندی شود تا از نشت هوا جلوگیری شود. در هنگام استفاده از بخار فرمالدئید برای بخور و ضدعفونی، حجم حوضچه حاوی دارو نباید از 4 برابر حجم محلول فرمالدئید کمتر باشد تا محلول فرمالدئید هنگام جوشیدن سرریز نشود. در هنگام ضدعفونی، دما نباید کمتر از 15 درجه سانتیگراد باشد. هر چه رطوبت بیشتر باشد، قدرت باکتری کشی قوی تر است. پس از شروع بخور، پرسنل باید فورا تخلیه شوند. بعد از ضدعفونی کردن، درها و پنجره‌ها یا ظروف را باز کرده و به مدت 3 تا 4 روز زمان دهید تا هوای سالن تهویه شده و گاز فرمالدئید از سالن خارج شود.
برای از بین بردن باکتری بیماری باسیل تیفوئیدی (typhoid bacillus) در جوجه کشی، تخم مرغ‌ها را می‌توان در اتاق جداگانه به مدت 20 تا 30 دقیقه در قفسه ها بخور داد. این نکته را در نظر بگیرید که تخم‌های استریل شده، قابل نگهداری نبوده و جوجه‌ها باید فورا از تخم خارج شوند. یا می توان تخم‌های تازه هچ شده را با بخار فرمالدئید در انکوباتور (بین 1 تا 2 ساعت) بخور داد و بلافاصله پس از ضدعفونی فضای هچ تهویه شوند.
گلوتارآلدئید ضدعفونی کننده دیگری است که عملکرد سریع، تحریک و مسمومیت کم و ایمنی خوبی دارد. با این حال، به دلیل قیمت بالای آن، به طور گسترده در زمینه دامپزشکی استفاده نمی‌شود.

مرحله هفتم: نمونه برداری (Sampling)

پس از انجام تمامی مراحل قبل، حالا وقت آن رسیده برای بررسی نتایج میکروبیولوژیکی از محیط نمونه برداری کنید. از هر سالن پرورش حداقل باید 8 نمونه تصادفی برداشته شود. نمونه گیری طبق جدول زیر صورت گیرد. در صورتی که نتیجه غیر قابل قبول بود، اقدامات و اصلاحات لازم انجام شود.

نمونه گیری از سالن مرغداری

روش‌های پاکسازی و ضدعفونی سالن برای جلوگیری از انتقال پاتوژن‌ها از یک گله به گله دیگر بسیار مهم و کلیدی است. هدف از این کارها به حداقل رساندن همه میکروارگانیسم‌های موجود در سالن پرورش و دستیابی به عملکرد مطلوب است.

اگر نتایج میکروبیولوژیکی سطح غیرقابل قبول آلودگی را نشان دهد، اقدامات زیر باید انجام شود:

  • شناسایی منبع آلودگی: منابع بالقوه آلودگی را که ممکن است در نتایج غیرقابل قبول نقش داشته باشد، بررسی کنید.
  • اقدامات اصلاحی را اجرا کنید: با اجرای اقدامات اصلاحی مناسب، مانند روش‌های تمیز کردن و ضدعفونی پیشرفته، اقدامات کنترل آفات، یا تنظیم کیفیت خوراک یا آب، منابع شناسایی شده آلودگی را برطرف کنید.
  • تکرار نمونه‌برداری: برای ارزیابی اثربخشی اقدامات اصلاحی و اطمینان از کاهش سطح آلودگی به سطوح قابل قبول، نمونه‌گیری بعدی را انجام دهید.

آماده سازی سالن برای ورود جوجه یک روزه به سالن مرغداری گوشتی

در پایان قبل از ورود جوجه‌های یک روزه موارد زیر را رعایت کنید:

از قبل سالن پرورش را گرم کنید (Pre Heating the rearing house): چند روز قبل از رسیدن جوجه‌ها سیستم گرمایش را روشن کنید تا سالن گرم شود. این به جلوگیری از سرد شدن جوجه‌ها کمک می‌کند. بستر جوجه‌ها باید حداقل 24 ساعت قبل از ورود جوجه‌ها در دمای 28 درجه قرار گرفته باشد. دمای کل سالن را با یک دماسنج روی سطح بستر و تقریبا 2 سانتی متر بالاتر از بستر اندازه گیری کنید. چرا که جوجه‌ها در این سطح قرار می گیرند.
حفاظ‌های جوجه‌ها را در اطراف پرورشگاه قرار دهید: حفاظ‌های جوجه‌ها به حفظ جوجه‌ها در ناحیه پرورش‌گاه کمک می‌کنند تا زمانی که به اندازه کافی بزرگ شوند تا بتوانند کل سالن را پر کنند.
غذا و آب کافی آماده داشته باشید: یک روز قبل از رسیدن جوجه‌ها آب و غذا را در مرغداری قرار دهید تا در دمای اتاق باشند.
برای ورود جوجه‌ها آماده باشید: قبل از رسیدن جوجه‌ها همه چیز را در جای خود قرار دهید تا بتوانید روی مراقبت آنها تمرکز کنید.

منبع:

این مقاله به همت هما بهرام پرور و تیم تولید محتوای جهان کاوه افق خزر، تولیدکننده انواع خوراک دام و طیور تهیه شده است. امید است که این مقاله بتواند هر چند کوچک کمک کننده در صنعت پرورش دام و طیور باشد.

اشتراک گذاری مقاله:

پست‌های مرتبط

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *