جوش شیرین چیست؟ معرفی و تعریف علمی جوش شیرین (بی کربنات سدیم)
بی کربنات سدیم ، نمکی است که به سدیم و بی کربنات در آب تجزیه میشود. فرمول شیمیایی جوش شیرین NaHCO3 است و به صورت کریستالی جامد و سفید رنگ به فرم پودری در بازار است. بی کربنات سدیم NaHCO3 یا جوش شیرین حاوی 27.9 درصد سدیم، 71.99 بی کربنات و یون کلر است. جوش شیرین یک محلول را قلیایی می‌کند، به این معنی که می تواند اسید را خنثی کند. این ماده همچنین با نام‌های سدیم هیدروژن کربنات و بی کربنات سودا نیز شناخته میشود.
بی کربنات سدیم اگرچه خاصیت قلیایی ضعیفی دارد، اما خاصیت بافری مناسبی دارد و با جلوگیری از تغییرات ناگهانی pH می‌تواند تعادل قلیایی و اسیدی را در بدن حیوانات حفظ کند. امروزه استفاده از مواد بافر کننده برای به حداقل رساندن اثرات منفی اسیدی شدن جیره ضروری است و به همین دلیل مصرف مواد بافری مانند بی کربنات سدیم در تغذیه دام و طیور بسیار متداول است.
انواع جوش شیرین موجود در بازار فرق جوش شیرین دامی و خوراکی
جوش شیرین در دو نوع خوراکی و صنعتی (دامی) در بازار موجود است. در حالی که هر دو نوع از نظر شیمیایی یکسان هستند (بی کربنات سدیم)، اما در موارد مصرف و برخی ویژگی‌ها تفاوت‌هایی دارند.
جوش شیرین خوراکی برای مصارف انسانی در صنایع غذایی و آشامیدنی استفاده میشود. خصوصیات جوش شیرین خوراکی عبارتند از:
- روی بسته بندی آن عبارت “Food Grade” درج شده است.
- معمولاً ارزان‌تر و با خلوص کمتر است.
- جوش شیرین خوراکی برای پخت و پز و مصارف خانگی مناسب است. به عنوان مثال، در نوشیدنی‌ها برای تنظیم pH و حذف ناخالصی‌های جزئی مانند کلسیم و منیزیم استفاده میشود.
جوش شیرین صنعتی (دامی) بیشتر در صنعت و برای تغذیه دام و طیور استفاده میشود. ویژگی‌های جوش شیرین دامی عبارتند از:
- از لحاظ شیمیایی خالص‌تر و قوی‌تر است، به همین دلیل فرم نرم‌تری دارد.
- به دلیل خلوص و قدرت بیشتر، برای غنی سازی جیره غذایی دام و طیور مناسب است.
- این نوع جوش شیرین به هیچ عنوان برای مصارف انسانی و پخت و پز مناسب نیست.
در واقع، تفاوت اصلی این دو نوع جوش شیرین خوراکی و غیر خوراکی در کاربرد آنهاست. جوش شیرین خوراکی همانطور که از نامش پیداست برای مصارف انسانی و پخت و پز استفاده میشود، در حالی که جوش شیرین دامی منحصراً برای تغذیه دام و طیور و مصارف صنعتی کاربرد دارد. از جوش شیرین غیر خوراکی به هیچ عنوان نباید برای مصارف انسانی استفاده شود. این موضوع به دلیل خلوص بالاتر و فرمولاسیون خاص این نوع جوش شیرین است که نه تنها برای بدن انسان مناسب نیست، بلکه می‌تواند عوارض جدی نیز داشته باشد.
فواید جوش شیرین صنعتی در خوراک دام و طیور
بی کربنات سدیم امروزه نقش مهمی در تغذیه حیوانات دارد. بی کربنات سدیم یا همان جوش شیرین در دامپروری و مرغداری برای غنی سازی جیره خوراک دام با سدیم استفاده می‌گردد. این ماده غذایی در تولید خوراک برای همه گونه‌های حیوانی (گاو، گوسفند، طیور) استفاده میشود.
افزودن بی‌کربنات سدیم به خوراک می‌تواند به طور موثری توانایی هضم دام و طیور را بهبود بخشد، استفاده از مواد مغذی و تخلیه مواد مضر را تسریع کند و سرعت وزن‌گیری را افزایش دهد.
همچنین این ماده می‌تواند مقاومت و ایمنی دام و طیور را در بهترین حالت نگه دارد و توانایی مقاومت در برابر استرس را بهبود بخشد. نقش مهمی در پیشگیری از بیماری‌ها و تضمین رشد سالم دام و طیور دارد.
مقاله: خوراک دام و طیور
مکانیسم اثر جوش شیرین در بدن دام و طیور
مکانیسم اثر جوش شیرین در بدن دام و طیور پیچیده و چندگانه است، اما به طور کلی می‌توان آن را به صورت زیر خلاصه کرد:
- خاصیت بافری: جوش شیرین به عنوان یک بافر عمل می‌کند و می‌تواند pH بدن دام و طیور را در محدوده مناسب حفظ کند. این خاصیت به ویژه در شرایطی که حیوانات با استرس گرمایی، تغییرات جیره غذایی یا بیماری مواجه هستند، اهمیت زیادی دارد.
- تنظیم اسید و باز: جوش شیرین با خنثی کردن اسیدهای تولید شده در بدن، به حفظ تعادل اسیدی-بازی کمک می‌کند. این امر به ویژه در دام‌های شیری که به دلیل تولید شیر زیاد، مستعد اسیدوز هستند، بسیار مهم است.
- بهبود هضم: جوش شیرین می‌تواند با افزایش pH شکمبه در دام‌های نشخوارکننده، به بهبود هضم غذا و افزایش جذب مواد مغذی کمک کند.
- کاهش استرس گرمایی: در شرایط آب و هوایی گرم، جوش شیرین می‌تواند با کاهش تولید گرما در بدن دام و طیور، به کاهش استرس گرمایی دام و یا تنش گرمایی طیور و بهبود عملکرد آنها کمک کند.
- افزایش تولید شیر: در گاوهای شیری، جوش شیرین می‌تواند با افزایش تولید اسید استیک در شکمبه، به افزایش تولید شیر و بهبود کیفیت آن کمک کند.
- بهبود عملکرد تولید مثل: در برخی از مطالعات، نشان داده شده است که جوش شیرین می‌تواند به بهبود عملکرد تولید مثل در دام‌ها کمک کند.
جوش شیرین برای مرغ تخمگذار: تاثیر جوش شیرین بر کیفیت پوسته تخم مرغ
جوش شیرین در حال حاضر در مرغداری‌ها در اکثر کشورهای جهان به میزان موثر 2 تا 3 کیلوگرم در تُن استفاده میشود.
در طول فرآیند پرورش مرغ تخمگذار اگر تنها از نمک استفاده شود، تعادل عناصر سدیم و کلر را دشوار می‌سازد. اما پس از افزودن جوش شیرین، که باعث تحریک و پخش فسفر و بهینه‌سازی غلظت سدیم در خون مرغ میشود، سختی پوسته، تولید و وزن تخم مرغ را بهبود می‌بخشد. در کنار جوش شیرین استفاده از ویتامین‌ها نیز در بهبود پوسته تخم مرغ اثرگذار است.
فواید و کاربردهای جوش شیرین برای مرغ‌های تخمگذار می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بهبود کیفیت پوسته تخم مرغ: جوش شیرین با تأمین یون بی‌کربنات، به افزایش ضخامت و استحکام پوسته تخم مرغ کمک می‌کند. این امر به کاهش شکستگی تخم مرغ‌ها و افزایش ضخامت پوسته و کیفیت کلی محصول منجر میشود. این امر به ویژه در اوایل و اواخر دوره تولید مهم است.
- افزایش تولید تخم مرغ: مصرف جوش شیرین می‌تواند با بهبود هضم و جذب مواد مغذی، افزایش تولید تخم مرغ در مرغ‌های تخمگذار را به همراه داشته باشد.
- کاهش استرس گرمایی: در شرایط آب و هوایی گرم، مرغ‌ها دچار استرس گرمایی می‌شوند که می‌تواند منجر به کاهش تولید تخم مرغ و کیفیت آن شود. در واقع به دلیل خروج مقدار زیادی دی اکسیدکربن از بدن پرنده، میزان مناسب کربنات در خون کاهش می‌یابد. این جریان باعث میشود تا کربنات کلسیم که جزء اصلی پوسته تخم مرغ است، تامین نشود و کیفیت پوسته کاهش یابد. افزودن میزان جزئی جوش شیرین (بی‌کربنات سدیم) به جیره غذایی مرغ تخمگذار در فصل تابستان باعث ایجاد سریع یون‌های کربنات در خون پرنده میشود. این جریان به کاهش تولید گرمای بدن پرنده شده، که کیفیت و میزان تخم مرغ‌ها را بهبود می‌بخشد.
- بهبود هضم و جذب مواد مغذی: جوش شیرین با تنظیم pH دستگاه گوارش، به بهبود هضم و جذب مواد مغذی از خوراک کمک می‌کند. این امر می‌تواند به افزایش وزن‌گیری و بهبود عملکرد کلی مرغ‌های تخمگذار منجر شود.
- پیشگیری از بیماری‌ها: جوش شیرین می‌تواند با تقویت سیستم ایمنی بدن مرغ‌ها، به پیشگیری از برخی بیماری‌ها مانند اسیدوز و مشکلات کلیوی کمک کند.
میزان مصرف جوش شیرین برای مرغ های تخمگذار
تحقیقات نشان داده است که افزودن 0.5 تا 0.8 درصد بی‌کربنات سدیم به جیره غذایی این پرندگان، تأثیرات مثبت چشمگیری بر تولید و وزن تخم‌مرغ، ضخامت پوسته و کاهش شکستگی آنها دارد. در واقع، این مقدار بی‌کربنات سدیم می‌تواند ضخامت پوسته تخم‌مرغ را تا 6 درصد افزایش دهد و از این طریق، از شکستگی آنها جلوگیری کند.
همچنین استفاده از یک سوم نمک با بی‌کربنات سدیم در فصول گرم سال در جیره طیور باعث کاهش استرس گرمایی و حفظ تعادل الکترولیت‌ها در بدن مرغ تخمگذار می‌گردد.
در واقع مسئله را اینگونه می‌توان شرح داد: طیور به ویژه مرغ‌های تخمگذار در فصول گرم، با استرس گرمایی مواجه می‌شوند که می‌تواند منجر به کاهش اشتها، تولید، کیفیت تخم‌مرغ و حتی مرگ و میر گردد. بی‌کربنات سدیم با خاصیت بافری خود، به تنظیم pH بدن طیور و کاهش اثرات منفی استرس گرمایی کمک می‌کند. از سوی دیگر، نمک می‌تواند باعث افزایش دفع آب از بدن طیور و تشدید استرس گرمایی گردد. بنابراین، کاهش نمک و جایگزینی آن با بی‌کربنات سدیم، به بهبود عملکرد طیور در فصول گرم کمک می‌کند. علاوه بر این، بی‌کربنات سدیم به حفظ تعادل الکترولیت‌ها در بدن طیور کمک می‌کند که در شرایط گرمایی و افزایش مصرف آب، اهمیت زیادی دارد. این امر به ویژه برای مرغ‌های تخمگذار که برای تولید تخم‌مرغ به میزان کافی کلسیم و سایر مواد معدنی نیاز دارند، حیاتی است. با این حال، میزان جایگزینی نمک با بی‌کربنات سدیم باید با توجه به شرایط محیطی، سن و نژاد طیور و نوع جیره غذایی تعیین شود. در این خصوص توصیه میشود با یک متخصص تغذیه طیور حتما مشورت کنید.
نحوه مصرف جوش شیرین برای مرغ‌های تخمگذار
مقدار مصرف جوش شیرین برای مرغ‌های تخمگذار باید با توجه به سن، نژاد، شرایط محیطی و نوع جیره غذایی تعیین شود. به طور کلی، توصیه میشود که جوش شیرین به میزان 0.5 تا 1 درصد به خوراک مرغ‌ها اضافه شود.
نکات مهم:
- مصرف بیش از حد جوش شیرین می‌تواند عوارضی مانند کاهش جذب مواد معدنی و اختلال در عملکرد دستگاه گوارش داشته باشد.
- برای استفاده از جوش شیرین در تغذیه مرغ‌های تخمگذار، بهتر است با متخصص تغذیه حیوانات مشورت کنید.
استفاده از جوش شیرین در تغذیه مرغ‌های گوشتی
مکمل جوش شیرین مزایای بسیار زیادی برای سلامت و تولید جوجه های گوشتی دارد. جوش شیرین یک ماده ارزان و حاوی سدیم است. سدیم موجود در جوش شیرین بسیار مهم است، زیرا به هضم غذا، انتقال مایعات بدن و پمپاژ قلب در بدن مرغ کمک می‌کند.
در مورد استفاده از جوش شیرین در خوراک مرغ گوشتی، تحقیقات و تجربیات نشان داده است که می‌تواند مزایای متعددی داشته باشد. اگرچه جوجه‌ها می‌توانند سدیم موجود در نمک را به خوبی جذب کنند، اما جوش شیرین مزایای دیگری نیز دارد که می‌تواند در شرایط خاص مفید باشد. به همین دلیل، در برخی موارد، استفاده از جوش شیرین در کنار نمک، توصیه میشود.
یکی از مهم‌ترین مزایای جوش شیرین برای مرغ‌های گوشتی، بهبود هضم غذا و افزایش وزن بدن آنها است. جوش شیرین با تأمین یون بی‌کربنات، به تعادل pH دستگاه گوارش مرغ‌ها کمک می‌کند و در نتیجه باعث بهبود هضم و جذب مواد مغذی میشود. این امر می‌تواند منجر به افزایش سرعت رشد و وزن‌گیری مرغ‌های گوشتی شود.
فواید و کاربردهای جوش شیرین برای مرغ‌های گوشتی
گرچه که در برخی آزمایش‌ها نشان داده شده که جوجه‌ها می‌توانند سدیم موجود در جوش شیرین را به اندازه نمک جذب کنند، اما دلایل دیگری وجود دارد که باعث میشود در شرایط خاص، استفاده از جوش شیرین به جای نمک یا در کنار آن، مزایایی داشته باشد:
- تنظیم تعادل اسید-باز: جوش شیرین خاصیت قلیایی دارد و می‌تواند به تنظیم pH بدن جوجه‌ها کمک کند، به‌ویژه در شرایطی که جوجه‌ها دچار استرس گرمایی یا مشکلات گوارشی هستند. این خاصیت می‌تواند به بهبود هضم و جذب مواد مغذی کمک کند.
- کاهش استرس گرمایی: در آب و هوای گرم، جوجه‌ها مستعد استرس گرمایی هستند. جوش شیرین می‌تواند با تنظیم تعادل الکترولیتی بدن، به کاهش اثرات منفی استرس گرمایی کمک کند.
- بهبود کیفیت بستر: در مقاله ای از مجله علمی Poultry Science آماده است که جوش شیرین می‌تواند به کاهش رطوبت و آمونیاک در بستر کمک کند، که این امر منجر به بهبود کیفیت بستر و کاهش خطر بروز مشکلات تنفسی در جوجه‌ها میشود. جوجه‌های گوشتی که در بسترهای مرطوب پرورش می‌یابند، بیشتر در معرض بیماری‌های مختلف قرار می‌گیرند. استفاده از جوش شیرین در خوراک آنها می‌تواند به کاهش رطوبت بستر و در نتیجه کاهش بروز بیماری‌ها کمک کند.
- اثرات دارویی و کاهش بیماری: جوش شیرین می‌تواند به افزایش مقاومت مرغ‌ها در برابر بیماری‌ها نیز کمک کند. همچنین با کاهش استرس ایمنی بدن مرغ را تقویت کرده و در نتیجه مقاومت بیشتری در برابر عفونت‌ها دارد. بی‌کربنات سدیم باکتری‌های مضر و انگل‌های موجود در دستگاه گوارش را از بین می‌برد. این ماده به بهبود اثر برخی داروهای ضد کوکسیدیوز نیز کمک کند.
- تاثیر بر فضله مرغ: جوش شیرین با از بین بردن کپک‌ها و باکتری‌ها بوی مدفوع مرغ را از بین می‌برد. همچنین اسهال را درمان می کند و بنابراین از دست دادن آهن های مهم از طریق مدفوع آبکی را کنترل می کند.
- افزایش هضم غذا و جلوگیری از ترش کردن (Sour crop) مرغ: بی کربنات سدیم هضم غذاها و جذب پروتئین و مواد مغذی را نیز افزایش می دهد. از طرفی، به دلیل خاصیت قلیایی که دارد، می‌تواند اسید اضافی موجود در دستگاه گوارش مرغ را خنثی کند.
- افزایش وزن گیری در جوجه مرغ: جوش شیرین همچنین مصرف خوراک و افزایش وزن را در جوجه های گوشتی بهبود می بخشد. همچنین بی کربنات سدیم باعث افزایش مصرف آب و در نتیجه افزایش وزن جوجه‌های گوشتی را می‌گردد.
- ملاحظات اقتصادی:در بعضی تحقیقات اشاره شده که سولفات سدیم که جایگزین جوش شیرین است از لحاظ اقتصادی به صرفه تر است.
مقدار مصرف جوش شیرین در رژیم غذایی مرغ گوشتی
مقدار مصرف جوش شیرین در جیره غذایی مرغ گوشتی به عوامل متعددی از جمله سن مرغ، شرایط محیطی، ترکیب جیره پایه و هدف از مصرف بستگی دارد. به طور کلی، حدود 2 تا 3 کیلوگرم جوش شیرین در هر تن خوراک توصیه میشود. این مقدار می‌تواند در شرایط استرس گرمایی افزایش یابد، به طوری که تا یک سوم نمک جیره با جوش شیرین جایگزین شود. همچنین، برای بهبود رشد، افزودن 0.7 درصد جوش شیرین به جیره پس از 2 هفتگی می‌تواند وزن بدن را بین 5 تا 6 درصد افزایش دهد.
با این حال، تعیین دقیق مقدار مصرف مناسب با توجه به شرایط خاص گله نیازمند مشورت با یک متخصص تغذیه طیور است. مصرف بیش از حد جوش شیرین می‌تواند منجر به مشکلات سلامتی در مرغ‌ها شود. همچنین، در هنگام استفاده از داروهای ضد کوکسیدیوز، مصرف جوش شیرین می‌تواند اثربخشی دارو را افزایش دهد. بنابراین، رعایت دقیق دستورالعمل‌های متخصص تغذیه و توجه به شرایط خاص گله از اهمیت بالایی برخوردار است.
مقاله: روش تولید دان مرغ
جوش شیرین در خوراک گاو پرواری: درمان نفخ دام
شکمبه بخشی از سیستم گوارشی گاو است که غذا در آن ذخیره میشود تا غذا دوباره نشخوار گردد. در هنگام نشخوار گاهی گاز در قسمت دستگاه گوارش ایجاد میشود. این موضوع باعث تورم شکمبه شده که به ریه‌های گاو فشار وارد می‌کند. موارد زیر از عواملی هستند که می‌توانند باعث نفخ در بدن دام شود:
- خوردن بیش از حد برخی علوفه‌های حبوبات مانند لوبیا، نخود و غیره
- خوردن یک رژیم غذایی با کربوهیدارت بالا
- مصرف بیش از حد کود اوره در مراتع
- دریافت بیش از حد کلسیم، منیزیم و نیتروژن
- مصرف خوراک فاسد
از علائم تشخیص نفخ در دام می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
در زمان نفخ گاو بسیار مهم است که علائم به موقع شناسایی شود. در صورتی که عدم تشخیص به موقع ممکن است دام بر اثر نفخ زیاد شکمبه به زمین افتاده و در نتیجه به زودی تلف شود. از علائم نفخ شکم گاو می‌توان به موراد زیر اشاره کرد:
- لیس زدن شکم توسط گاو
- بیرون آوردن زبان از دهان
- ریزش بزاق
- تنگی نفس در حیوان
مزایای جوش شیرین برای گاو پرواری
جوش شیرین یا همان بی‌کربنات سدیم، به صورت متداول در جیره غذایی دام مورد استفاده قرار می‌گیرد. خاصیت بافری این ماده، می‌تواند به حفظ تعادل pH در شکمبه دام کمک و از بروز مشکلات گوارشی جلوگیری کند. استفاده از جوش شیرین در جیره غذایی دام پرواری، به ویژه در شرایط استرس گرمایی یا تغییر رژیم غذایی، می‌تواند مزایای متعددی برای سلامت و عملکرد دام داشته باشد:
- کاهش اثرات منفی از استرس گرمایی: در فصل‌های گرم سال، ممکن است استرس گرمایی در دام اتفاق افتد که منجر به کاهش مصرف خوراک، کاهش تولید شیر و مشکلات دیگر میشود. جوش شیرین با حفظ تعادل الکترولیت‌ها و pH بدن، به کاهش اثرات منفی استرس گرمایی کمک کند.
- بهبود چربی شکمبه: جوش شیرین با تنظیم pH شکمبه، به بهبود فعالیت میکروارگانیسم‌های مفید در شکمبه کمک می‌کند. این امر باعث بهبود فرآیند تخمیر و افزایش تولید اسیدهای چرب فرار (VFA) گشته که منبع اصلی انرژی برای دام‌ها هستند.
- کمک به مشکلات ناشی از تغییر در رژیم غذایی: تغییر ناگهانی در رژیم غذایی می‌تواند باعث اختلال در تعادل pH شکمبه و بروز مشکلاتی مانند اسیدوز شود. جوش شیرین به دلیل خاصیت بافری خود می‌تواند به حفظ تعادل اسیدیته شکمبه در هنگام تغییر رژیم غذایی کمک کند.
- متعادل کردن و تنظیم جیره دام برای تغییرات فصلی: تغییرات فصلی نیز می‌تواند باعث تغییر در کیفیت و ترکیب علوفه شود. که همانطور که در قبل نیز بیان شد، جوش شیرین می‌تواند کمک کننده باشد.
- کمک به هضم، بهبود ضریب تبدیل و افزایش رشد: با بهبود فعالیت میکروارگانیسم‌های مفید در شکمبه، جوش شیرین می‌تواند به بهبود فرآیند هضم و جذب مواد مغذی کمک کند. این امر منجر به بهبود ضریب تبدیل خوراک و افزایش رشد دام‌ها میشود.
- کمک به درمان نفخ در دام: نفخ یکی از بیماری های رایج در دام است. جوش شیرین به دلیل خاصیت ضد اسیدی که دارد می تواند به درمان نفخ کمک کند.
- کمک به رفع اسیدوز متابولیک: اسیدوز متابولیک یک وضعیت خطرناک است که در آن pH خون دام به طور غیرطبیعی پایین می‌آید. جوش شیرین می‌تواند با افزایش pH خون، به رفع اسیدوز متابولیک کمک کند.
مقدار مصرف جوش شیرین برای گاو پرواری
این نکته را در نظر بگیرید که استفاده بیش از حد از بی‌کربنات سدیم در جیره گاوهای پرواری می‌تواند اثرات منفی داشته باشد. بر اساس مطالعه‌ای در مجله Animal از انتشارات Since Direct ارائه شده که سطوح بالای بی‌کربنات سدیم می‌تواند منجر به موارد زیر شود:
- کاهش مصرف ماده خشک: گاوها ممکن است کمتر غذا بخورند، که می‌تواند رشد و عملکرد آنها را تحت تأثیر قرار دهد.
- تغییر در تخمیر شکمبه: اگرچه میانگین pH شکمبه تغییر چندانی نمی‌کند، اما تغییراتی در نسبت اسیدهای چرب فرار (VFA) رخ می‌دهد که می‌تواند بر سلامت و عملکرد شکمبه تأثیر بگذارد.
با این حال، بی‌کربنات سدیم به طور کلی به عنوان یک بافر برای تنظیم pH شکمبه استفاده میشود، به ویژه در جیره‌های با کنسانتره بالا که می‌توانند باعث اسیدی شدن شکمبه شوند. استفاده از آن در مقادیر مناسب می‌تواند مفید باشد.
میزان مصرف جوش شیرین به جیره غذایی و نژاد دام شما نیز بستگی دارد. در این بین مدیریت تغذیه دام نیز حائز اهمیت است، چرا که به طور مثال در جیره‌های بسیار پر دانه، به دلیل تولید بیش از حد اسید در شکمبه، جوش شیرین به تنهایی نمی‌تواند به طور کامل از بروز اسیدوز جلوگیری کند. جیره‌های که مصرف غلات در علوفه به دلیل وزن‌گیری سریع بسیار زیاد است. در این شرایط، ممکن است جوش شیرین فقط بتواند شدت و مدت زمان دوره‌های اسیدوز را کاهش دهد، اما نه اینکه به طور کامل از آن جلوگیری کند.
به همین دلیل مصرف اندازه بی کربنات سدیم با توجه به جیره غذایی اصولی بسیار مهم است. به طور معمول افزودن 1 تا 3 درصد بی کربنات سدیم به خوراک گوساله پرواری می‌تواند سبب افزایش وزن بیشتر و بهبود 8 تا 10 درصدی در خوراک دام شود.
مقدار مصرف جوش شیرین برای گاو شیری
در مزارع گاوهای شیری به منظور حفظ ظرفیت بافری شکمبه، علاوه بر بی کربنات تولید شده توسط بزاق گاو شیرده، تامین جوش شیرین دام از طریق رژیم غذایی نیز ضروری است. جوش شیرین باعث تثبیت PH شکمبه در گاو شده و شرایط اسیدی را کاهش می‌دهد. در موارد اسیدوز، اسیدوز متابولیک در گاو، خاصیت قلیایی جوش شیرین باعث ایجاد تعادل قلیایی و اسیدی در حیوان میشود و در صورت از بین رفتن و کاهش یون بی‌کربنات می‌تواند این کمبود را جبران کند.
مقدار مصرف جوش شیرین برای گاو شیرده
جوش شیرین گاو در جیره گاوهای شیری به عنوان منبع بی‌کربنات و همچنین منبع تامین سدیم بدون کلرید استفاده میشود.
در طول دوره شیردهی گاوهای شیری، افزودن 150 گرم بی کربنات سدیم در روز به جیره می‌تواند به طور موثری عملکرد شیردهی گاو شیری را بهبود بخشد. تغذیه گاوهای با مخلوط 1.5 درصد بی کربنات سدیم و 0.8 درصد اکسید منیزیم می‌تواند تولید شیر تازه را به میزان 3.8 کیلوگرم در روز افزایش دهد. علاوه بر این، برای گاوهای شیری پس از زایمان که در فحلی نیستند، تغذیه هر گاو با 10 گرم مخلوط بی‌کربنات سدیم روزانه به مدت 5 روز می‌تواند میزان موثر فحلی گاوهای شیری را به بیش از 90 درصد برساند.
کاربرد و مزایای جوش شیرین برای گاوهای شیری
جدا از موارد بیان شده در بخش مزایای جوش شیرین برای گاو پرواری، بی کربنات سدیم برای گاو شیری مزایای زیر را هم دارد:
- بهبود مصرف غذا بعد از زایش: در دوره پس از زایش، کاهش ترشح بزاق و کاهش فعالیت شکمبه باعث کاهش مصرف غذا می شود. این جریان می تواند بر کل دوره شیردهی دام تأثیر منفی بگذارد و به راحتی قابل برگشت هم نیست. با افزودن جوش شیرین به جیره دام، کاهش تولید بزاق جبران شده و با تنظیم PH شکمبه، مصرف غذا به حالت عادی برمی‌گردد.
- بهبود کیفیت و کمیت تولید شیر: بی کربنات سدیم در حفظ تعادل اسیدیته شکمبه موثر بوده و با تحریک باکتری‌های انگلی، میزان اسید استیک (جزء پیش ساز اسید چرب در غدد شیری گاو) را افزایش می‌دهد. همچنین نشان داده شده است که جوش شیرین در کنترل اسیدیته شکمبه و فرآیند هضم موثر است.
افزودن جوش شیرین به شیر برای جلوگیری از فساد
شیر در طول تولید، نگهداری و توزیع به طرق مختلف آلوده میشود. اگر در شرایط نامناسب و ناایمن ذخیره شود، به سرعت خراب میشود. شیر فاسد در اثر حرارت لخته شده و به دو قسمت مایع و شکننده تبدیل میشود که این امر به دلیل افزایش میزان اسیدهای آلی سنتز شده توسط میکروب‌های آلوده کننده شیر است که نشان می دهد شیر فاسد شده است.
به منظور پوشاندن عیوب و آسیب‌های وارده به شیر، برخی از دامداران یا فروشندگان متقلب مقداری جوش شیرین به شیر فاسد اضافه می‌کنند که اسیدهای سنتز شده توسط میکروب‌ها را خنثی می‌کند و بنابراین شیر وقتی در معرض گرما قرار می گیرد لخته نمی‌شود و فساد باقی می‌ماند. پنهان شده است.
منبع:
