موسیقی در مرغداری

تاثیر موسیقی بر مرغ‌ ها: تاثیر موسیقی بر رفتار، استرس و سلامت مرغ

تاثیر موسیقی بر مرغ یکی از مباحثی است که برای تولیدکنندگان در حوزه پرورش مرغ جالب توجه بوده است. چرا که رفاه حیوانات همیشه در اولویت تولیدکنندگان است. از دلایل جالب بودن این موضوع، تاثیر موسیقی بر انسان است. تحقیقات در مورد انسان نشان می‌دهد که موسیقی باعث کاهش اضطراب، فشار خون و درد می‌شود. در همین راستا این سوال در ذهن اندیشمندان این حوزه مطرح شده که آیا موسیقی برای طیور نیز می‌تواند موثر و مفید باشد؟
یکی از عوامل موثری که باعث عملکرد ضعیف‌تر در طیور می‌شود، استرس است که عوامل زیادی باعث ایجاد آن می‌گردد. از این رو شاید موسیقی به عنوان یک عامل برای کاهش استرس و تقویت رفتار پرندگان مفید باشد. سوالاتی که در اینجا مطرح می‌شود این است که تاثیر موسیقی بر جوجه‌ها چگونه است؟ چه ژانر موسیقی بر مرغ می‌تواند کمک کننده باشد؟ چه حجم و مدت زمان پخش موسیقی در مرغداری موثر است؟
تاکنون آزمایش‌های کمی در باب تاثیر موسیقی بر مرغ صورت گرفته است. این مطالعات گاهاً نتایج متناقضی را گزارش داده‌اند. در ادامه به بررسی این تحقیقات می‌پردازیم.

تیر 28, 1403
11:12 ق.ظ
بدون نظری

دنیای شنیداری مرغ: آیا جوجه ها موسیقی دوست دارند؟

قبل از اینکه به دنیای جذاب موسیقی و جوجه‌ها بپردازیم، درک توانایی شنوایی مرغ و نحوه درک آنها از صدا مهم است. جوجه‌ها شنوایی قوی دارند و در برقرار روابط اجتماعی و زندگی خود با اهداف مختلف از تولید صدا استفاده می‌کنند. بطور مثال صدای قدقد کردن (clucks) در حالت معمول، با صدای قدقد در لحظه تخم گذاری (cackles) و جیغ کشیدن (squawks) در زمان برقرار ارتباط با یکدیگر، حس خطر و ابراز رضایت متفاوت است. گرچه که تمامی این صداها بیشتر شامل صداهای خود جوجه و جوجه‌های دیگر در گله است.
شنوایی جوجه‌ها از زمان جنینی در حال رشد است. طبق تحقیقات صورت گرفته جوجه‌ها از حدود 16 تا 18 روزگی به صدای خارجی واکنش نشان می‌دهند. پس از هچ جوجه‌ها صداها با فرکانس پایین را می‌شنوند، و صداها با فرکانس بالا برای آنها استرس‌زا است. اما سوال این است که تجربیات سایر مرغداران در مورد استفاده از موسیقی در مرغداری چیست؟

مقاله: هچ و جوجه کشی، آشنایی با روش نوین جوجه کشی در سالن پرورش مرغ

شواهد حکایت می‌کند که مرغ‌ها موسیقی را دوست دارند

شواهد حاکی از آن است که جوجه‌ها موسیقی را دوست دارند. بسیاری از مرغداران و کشاورزان داستان‌های از لذت بردن جوجه‌هایشان از موسیقی روایت می‌کنند. برخی ادعا کردند که جوجه‌هایشان آرام‌تر شدن، تخمگذاری‌شان بیشتر و حتی حرکاتشان در واکنش به موسیقی هماهنگ بوده است.
در برخی مواد صاحبان مرغ گزارش داده‌اند که نواختن آهنگ‌های ملایم و ملودیک باعث آرام‌تر شدن و کم شدن رفتار پرخاشگران در مرغ‌ها شده است. در این رابطه یک مزرعه دار گزارش کرده بود با پخش موسیقی آرامش‌بخش اپرا کلاسیک در پس زمینه تولید تخم مرغ آن برای هر مرغ از 4 به 8 تخم مرغ در هفته رسیده است. این مشاهدات این باور را ساخته است که جوجه‌ها ممکن است به موسیقی تمایل داشته باشند.

تحقیقات در مورد موسیقی و مرغ: یافته‌های علمی درباره تاثیر و علاقه جوجه مرغ به موسیقی چه می‌گویند؟

در حالیکه شواهد حکایت‌های جالبی را درباره علاقه طیور به موسیقی نشان می‌دهد، یافته‌های علمی در این زمینه محدود است. مطالعاتی که در این زمینه تا به امروز انجام شده، یافته‌های متفاوتی را به دنبال داشته است. مطالعه‌ی در سال 2011 به این نتیجه رسید که جوجه‌ها موسیقی در فواصل ملایم (consonance) را به موسیقی در فواصل ناملایم (dissonance) ترجیح می‌دهند.
بین هر دو نت از نظر بسامد (فرکانس) و زیر و بمی اختلافی هست که آن را فاصله (Interval) بین دو نت می‌گوییم. دو نت می‌توانند به صورت همزمان (هارمونیک) و یا متوالی و پشت سر هم (ملودیک) اجرا شوند. هرچه فرکانس بین دو نت که همزمان اجرا می‌شود بهم نزدیکتر باشد، فواصل مطبوع یا ملایمتر است.

تاثیر موسیقی بر مغز مرغ

مقاله ای در باب تاثیر تحریک صوتی بر مغز جوجه در سال 2002 در انتشارات since direct منتشر شد. ارزیابی‌های نهایی در این مقاله نشان دهنده آن است که جوجه‌هایی که در معرض موسیقی قرار می‌گیرند، نسبت به جوجه‌هایی که موسیقی گوش نمی‌دهند، رشد مغز بهتری دارند. جوجه‌ها با موسیقی آرام با ضربان قلب کمتر در حالت استراحت، شادتر، سالم‌تر و طول عمر بیشتری دارند.

تاثیر موسیقی بر مرغ تخمگذار: تاثیر موسیقی بر تولید تخم مرغ

مطالعه‌ی در دانشگاه بریستول و توسط شرکت Happy Egg Co انجام شد که نشان داد مرغ‌های تخمگذار موسیقی کلاسیک را ترجیح می‌دهند. در همین راستا آنها در جعبه‌های لانه (nest boxes) مختلف موسیقی کلاسیک، پاپ و راک پخش کردند و جعبه لانه چهارم را بدون موسیقی گذشتند. در این رفتار مرغ‌ها را بررسی و واکنش آنها را مقایسه کردند. این موسیقی در دوره‌های مختلف در طول روز و به مدت هشت هفته برای مرغ‌ها پخش و رفتار آنها بررسی شد.
نتیجه نشان داد که تخمگذاری مرغ‌ها متفاوت نبود، مرغ‌ها بیشتر در لانه‌ای که موسیقی کلاسیک پخش می‌شد را انتخاب می‌کردند و 6 درصد تخم مرغ بیشتری در لانه کلاسیک وجود داشت.

در همین راستا شرکت Happy Egg Co برای مرغ‌ها سه آهنگ با آهنگسازی جک کچ (Jack Ketch) ساخت. در صورت تمایل می‌توانید این آهنگ را از SoundCloud دانلود کنید.
از طرفی در سال 2006 تحقیقاتی در ژورنال علوم مهندسی کالیفرنیا، با مضمون آیا موسیقی بر الگوهای تخمگذاری مرغ تخم گذار اثر می گذارد؟ صورت گرفت. در این تحقیق محققان در سه سبک موسیقی راک (Rock) – آهنگ دل شکسته لد زیلین، رگی – آهنگ یک عشق از باب مارلی و کلاسیک – بخشی از سمنفونی پنجم موتزارت استفاده کردند. این آزمایش طی دو هفته از ساعت 8 صبح تا 4 عصر انجام شد. هر آهنگ به صورت تکراری در یک هفته پخش شد. یک هفته بدون موسیقی و هفته بعد با موسیقی. در این مدت غذای طیور کنترل شده و با میزان و غذای مشخص به آنها داده شد.

نتایج نشان داد موسیقی به طور شگفت انگیزی بر تولید تخم مرغ تاثیر دارد. مرغ‌ها در مدت پخش موسیقی راک با 33 تخم در آن هفته بیشترین میزان تولید تخم آنها را افزایش داد. کلاسیک با 30 تخم مرغ در جایگاه دوم و پس از آن موسیقی رگی با 20 تخم مرغ در جایگاه سوم قرار گرفت.

تاثیر موسیقی بر مرغ‌های گوشتی

تاکنون آزمایش‌های کمی در مورد ارزیابی موسیقی بر جوجه‌های ‌گوشتی صورت گرفته است. این مطالعات گاهاً نتایج متناقضی را گزارش می‌دهند.
البته، تقریباً همیشه چند مطالعه متناقض وجود دارد، بنابراین دانستن در مورد آنها نیز ضروری است. بطور مثال در مطالعه دیگر دو نوع موسیقی در دو سطح از بلندی صدا برای جوجه‌های گوشتی نواخته شد. در این ارزیابی پرندگان در چهار دسته تقسیم شدند. در این مطالعه مرغ‌ها در معرض صدای محیطی قرار گرفتند، موسیقی شام (dinner music) با صدای کم، موسیقی شام با صدای زیاد، موسیقی راک اندر ول (rock and roll) با صدای پایین. موسیقی راک اندرول با صدای بلند. در این تحقیق 12 ساعت در روز بطور مداوم برای آنها موسیقی پخش شد. جوجه‌ها از 8 تا 63 روزگی در معرض موسیقی قرار گرفتند.

نتایج در این آزمایش بیان کننده این موضوع بود که هیچ تفاوتی در وزن بدن، مصرف خوراک و عملکرد بین درمان‌های موسیقی گزارش نشد. جوجه‌های گوشتی در مواجهه اولیه با موسیقی ترسیده بودند، اما پس از یک هفته با آن سازگاری پیدا کردند.

از طرفی مطالعات دیگری صورت گرفته که جوجه‌های گوشتی را تحت تاثیر صداهای بلند (5 دقیقه در صدای بلند، 10 دقیقه بدون صدا) قرار داده‌اند، افزایش وزن کمتری نسبت به طیور دیگر داشتند.
این نکته را در نظر بگیرید، در انسان نیز موسیقی آرام بخش گزارش شده، ولی در عین حال فواید سکوت نیز بیان شده است. بنابراین هنگام قرار دادن طیور در معرض موسیقی، بهتر است اینکار به‌طور مدام صورت نگیرد. شاید به همین دلیل است که محققان با نتیجه متفاوتی نیز در جوجه‌های گوشتی در دو آزمایش روبرو شده‌اند.

آیا موسیقی کلاسیک بر رفاه مرغ‌های گوشتی تحت تراکم‌های گله مختلف تاثیر می‌گذارد؟

محققان دانشگاه کشاورزی هبی، بائودینگ، چین، ، تأثیرات موسیقی کلاسیک را بر عملکرد رشد، سطح استرس، شاخص آنتی اکسیدانی، عملکرد ایمنی و کیفیت گوشت جوجه‌های گوشتی تحت تراکم‌های گله مختلف بررسی کردند.
در مجموع 540 قطعه جوجه گوشتی یک روزه با وزن بدن مشابه به طور تصادفی به 6 گروه درمانی با 6 تکرار در هر گروه تقسیم شدند. این تقسیم بندی شامل دو محیط تغذیه (با / بدون موسیقی کلاسیک) و سه تراکم گله (15.5، 17.9 و 20.3 پرنده در متر مربع) بود.
گزارش‌های به دست آماده در باب تراکم گله (stocking density) نشان داد که:

افزایش تراکم گله، کاهش میانگین مصرف خوراک (the average daily feed intake) و میانگین افزایش روزانه ((ADG)average daily gain ) شد. در واقع مصرف خوراک و نتیجه وزن‌گیری روزانه جوجه‌ها کاهش می‌یابد.
افزایش تراکم گله، ضریب تبدیل و تلفات جوجه‌های گوشتی (mortality of broilers) شد. منظور ضریب تبدیل ضعیف‌تر و تلفات بیشتر در گله می‌شود.
افزایش تراکم گله، افزایش سطح سرمی کورتیکوسترون (serum corticosterone (CORT)) و هورمون آدرنوکورتیکوتروپیک (adrenocorticotropic hormone (ACTH)) شد. ترشح کورتیکوسترون و هورمون ACTH در بدن جوجه گوشتی بیولوژیکی به عوامل استرس‌زا است. از آنجایی که بالا رفتن کورتیکوسترون در بدن باعث کاهش انسولین خون می‌گردد، هورمون ACTH سبب تحریک تولید هورمون دیگری به نام کورتیزول شده که در بدن برای تنظیم سوخت و ساز قند، پروتئین و چربی و هم چنین باعث سرکوب پاسخ‌های ایمنی بدن و فشار خون می‌گردد.
افزایش تراکم گله باعث کاهش سطح پروتئین کل سرم و افزایش سطح کلسترول و گلوکز کل شد.
افزایش تراکم گله باعث کاهش شاخص‌های طحال و بورس، ایمونوگلوبولین A (IgA) ، ایمونوگلوبولین G (IgG) و ایمونوگلوبولین M (IgM) شد. در واقع سیستم ایمنی بدن جوجه را کاهش می‌دهد.
افزایش تراکم گله باعث افزایش مالون دی آلدئید سرم (MDA) و کاهش فعالیت کاتالاز (CAT)، سوپراکسید دیسموتاز (SOD) و گلوتاتیون پراکسیداز (GSH-PX) شد.

در عین حال این آزمایش در بررسی‌های صورت گرفته در باب استفاده از موسیقی برای جوجه‌های گوشتی نشان داد، باعث افزایش میانگین افزایش روزانه و کاهش ضریب تبدیل، کورتیکوسترون سرم، هورمون آدرنوکورتیکوتروپیک و محتوای گلوکز شد. علاوه بر این، شاخص بورسای فابریسیوس، محتوای ایمونوگلوبولین A و ایمونوگلوبولین G سرم افزایش یافت.
در واقع می‌توان اینگونه بیان کرد که افزایش تراکم در گله سیستم ایمنی و گوارشی بدن مرغ گوشتی را کاهش می‌دهد. اما محرک موسیقی کلاسیک تا حدودی اثرات منفی را بهبود می‌بخشد. در واقع مرغ‌های گوشتی با مقدار خوراک ثابت، رشد بیشتر و تلفات کمتری داشتند.

مقاله: بررسی فرمول‌های تخصصی پرورش مرغ

مطالعه دیگری در سال 2022 به بررسی غنی سازی محیط با موسیقی و نور چشمک زن بر رفاه جوجه‌های گوشتی پرداخت. در این کارآزمایی در یک مزرعه تجاری مرغ گوشتی از 21 تا 35 روز رشد انجام شد. محرک صوتی شامل پخش هر روز یک قطعه موسیقی کلاسیک به مدت تقریبی 6 دقیقه بود که از روز اول سن پرندگان، پنج بار در روز به مدت شش هفته پخش می شد. محرک‌های نوری از یک پروژکتور چشمک زن رنگی (قرمز و سبز) با دیود ساطع کننده نور (LED) به همراه موسیقی بود. واکنش جوجه‌های گوشتی (از روز 21 تا 35) ثبت شد و رفتارهای پرنده به‌صورت رفاهی و استرس طبقه‌بندی شد. غنی‌سازی محیط با محرک‌های نوری باعث افزایش رفتار طبیعی جوجه‌های گوشتی مانند خوردن، کشش، نوک زدن زمین و بال زدن شد. به طور کلی، محرک های محیطی توانایی راه رفتن بهتری را برای پرندگان فراهم می کند اما بروز پودودرماتیت (pododermatitis) را افزایش داد (01/0p<). پودودرماتیت یک التهاب چند شکلی است که کف پاها را درگیر می‌کند. با این حال، همچنین افزایش فراوانی رفتارهای نشان دهنده استرس را در محیط تحت تحریک نور مشاهده شد.

آیا موسیقی می‌تواند عملکرد مرغ را بهبود بخشد؟

همانطور که مشاهده کردید نتایج متفاوتی در این تحقیقات دیده می‌شود که باید نکات و شرایط متفاوت به دقت بررسی شود. از دلایل این تناقض‌ها ژانر خاص موسیقی، حجم، مدت زمان قرار گرفتن در معرض موسیقی است که ممکن است بر نحوه واکنش پرندگان به موسیقی تأثیر بگذارند. همچنین گاه یک عامل و گاه چند عامل در شرایط پرورش تغییر کرده است. در کل با توجه به مطالعات صورت گرفته نمی‌توان نقش موسیقی را بی تاثیر دانست، اما برای دستیابی به نتیجه قطعی در این زمینه نیاز به پژوهش‌های بیشتر است.

چگونه می‌توان از موسیقی به طور موثر در مرغداری استفاده کرد؟

در صورتی که تمایل به استفاده از موسیقی در مرغداری برای رفاه مرغ‌های خود داشتید، سعی کنید موارد زیر را رعایت کنید:

انتخاب موسیقی مناسب:
- ژانر موسیقی: طبق مطالعاتی که تا به امروز صورت گرفته، موسیقی کلاسیک، آرام و بدون کلام اثربخشی بیشتر بر مرغ‌ها داشته باشد.
- سرعت و ریتم موسیقی برای مرغ: از موسیقی با سرعت متوسط و ریتم ملایم استفاده کنید.
- برنامه ریزی زمان پخش موسیقی در مرغداری: طبق نتایج به طور مدام موسیقی در مرغداری پخش نکنید. سکوت هم آرامش بخش است. همچنین می‌توانید از تایمر برای روشن و خاموش کردن خودکار سیستم صوتی در زمان های خاص استفاده کنید.
- رعایت نظم: برنامه منظمی برای پخش موسیقی داشته باشید و از تغییر ناگهانی زمان یا نوع موسیقی خودداری کنید.
- توجه به شرایط محیطی: در روزهای گرم و پر استرس، از موسیقی با ریتم آرام‌تر و ملایم‌تر استفاده کنید.
تنظیم سطح صدا:
- سطح صدای مناسب: از پخش موسیقی با صدای بلند خودداری کنید.
- تنظیم تدریجی: در ابتدا با صدای پایین شروع کنید، تا به مرغ‌ها شوک و استرس وارد نشود.
- توجه به رفتار مرغ‌ها: به رفتار مرغ‌ها هنگام پخش موسیقی دقت کنید و در صورت مشاهده هرگونه واکنش منفی، سطح صدا را تنظیم کنید.
محل نصب بلندگوها:
- پوشش کامل: بلندگوها را به گونه ای نصب کنید که
- ارتفاع مناسب: بلندگوها را در ارتفاع مناسب نصب کنید تا صدا به طور یکنواخت در تمام قسمت‌ها پخش شود.
- جلوگیری از انسداد: از نصب بلندگوها در مکان‌هایی که مانع از گردش هوا یا حرکت مرغ‌ها می‌شوند خودداری کنید.
- کنترل و نظارت: به طور مرتب عملکرد سیستم صوتی و کیفیت موسیقی را بررسی کنید.

منابع:

این مقاله به همت هما بهرام پرور و تیم تولید محتوای جهان کاوه افق خزر، تولیدکننده انواع خوراک دام و طیور تهیه شده است. امید است که این مقاله بتواند هر چند کوچک کمک کننده در صنعت پرورش دام و طیور باشد.