جوش شیرین صنعتی – کاربرد جوش شیرین دامی در تغذیه دام و طیور
جوش شیرین دامی مخصوص خوراک دام و طیور
چکیده
جوش شیرین یا سدیم بی کربنات با فرمول NaHCO3 یک ترکیب شیمیایی با کاربردهای فراوان در تغذیه دام و طیور است. جوش شیرین در صنعت تغذیه کاربرد زیادی دارد و یک ماده بیضرر است که تاییدیه FDA را نیز دارد. بی‌کربنات سدیم اگرچه خاصیت قلیایی ضعیفی دارد، اما خاصیت بافری مناسبی دارد و با جلوگیری از تغییرات ناگهانی pH می‌تواند تعادل قلیایی و اسیدی را در بدن حیوانات حفظ کند. امروزه استفاده از مواد بافر کننده برای به حداقل رساندن اثرات منفی اسیدی شدن جیره ضروری است و به همین دلیل مصرف مواد بافری مانند بی کربنات سدیم در تغذیه دام و طیور بسیار متداول است.
فهرست مطالب
جوش شیرین چیست
بی‌کربنات سدیم نمکی است که در آب به سدیم و بی کربنات تجزیه می‌شود. فرمول شیمیایی جوش شیرین NaHCO3 است و به صورت کریستالی جامد و سفید رنگ به فرم پودری در بازار است. سدیم بی‌کربنات NaHCO3 یا جوش شیرین حاوی 27.9 درصد سدیم، 71.99 بی‌کربنات و یون کلر است. جوش شیرین یک محلول را قلیایی می‌کند، به این معنی که می‌تواند اسید را خنثی کند. این ماده همچنین با نام‌های سدیم هیدروژن کربنات و بی کربنات سودا نیز شناخته می‌شود.
بی‌کربنات سدیم یا جوش شیرین یک ترکیب شیمیایی با کاربردهای فراوان در تغذیه دام و طیور است. بی کربنات سدیم اگرچه خاصیت قلیایی ضعیفی دارد، اما خاصیت بافری مناسبی دارد و با جلوگیری از تغییرات ناگهانی pH می‌تواند تعادل قلیایی و اسیدی را در بدن حیوانات حفظ کند. امروزه استفاده از مواد بافر کننده برای به حداقل رساندن اثرات منفی اسیدی شدن جیره ضروری است و به همین دلیل مصرف مواد بافری مانند بی کربنات سدیم در تغذیه دام و طیور بسیار متداول است.
فرق جوش شیرین دامی و خوراکی
جوش شیرین در دو نوع صنعتی و خوراکی در بازار موجود است. در تولید خوراک دام و طیور از نوع صنعتی آن استفاده می‌شود. اما این دو نوع در عین تشابه، تفاوت‌های هم دارند. جوش شیرین دامی نرم‌تر و ترکیبات قوی‌تری دارد.
جوش شیرین خوراکی نوعی بی کربنات سدیم است که در صنایع غذایی و آشامیدنی به عنوان افزودنی استفاده می‌شود. بطور مثال در مصارف نوشیدینی ناخالصی عای کلسیم و منیزیم را از بین می‌برد. روی بسته بندی‌های جوش شیرین‌های خوراکی کلمه Food Grade نوشته شده است. جوش شیرین خانگی (خوراکی) ارازانتر است و برای پخت و پز استفاده می شود.
جوش شیرینی صنعتی در صنعت و خوراک دام و طیور برای غنی سازی جیره خوراک استفاده می شود. نوع صنعتی جوش شیرین از لحاظ شیمیایی خالص‌تر و در نتیجه قوی‌تر است. این بدان معنی است که فرم نرم‌تری دارد. این نوع جوش شیرین‌ها اصلا مناسب استفاده در خوراک انسان و پخت و پز نیستند و فقط در صنعت استفاده می‌شود.
جوش شیرین در خوراک دام و طیور
بی کربنات سدیم امروزه نقش مهمی در تغذیه حیوانات دارد. بی‌کربنات سدیم یا همان جوش شیرین در دامپروری و مرغداری برای غنی‌سازی جیره خوراک دام با سدیم استفاده می‌شود. این ماده غذایی در تولید خوراک برای همه گونه‌های حیوانی (گاو، گوسفند، طیور) استفاده می‌شود.
افزودن بی‌کربنات سدیم به خوراک می‌تواند به‌طور موثری توانایی هضم دام و طیور را بهبود بخشد، استفاده از مواد مغذی و تخلیه مواد مضر را تسریع کند و سرعت وزن‌گیری را افزایش دهد. به‌علاوه این ماده می‌تواند مقاومت و ایمنی دام و طیور را در بهترین حالت نگه دارد و توانایی مقاومت در برابر استرس را بهبود بخشد. همچنین نقش مهمی در پیشگیری از بیماری‌ها و تضمین رشد سالم دام و طیور دارد.
افزودن جوش شیرین به خوراک می‌تواند به‌طور موثری توانایی هضم دام و طیور را بهبود بخشد، استفاده از مواد مغذی و تخلیه مواد مضر را تسریع کند و سرعت وزن‌گیری را افزایش می‌دهد. می‌تواند مقاومت و ایمنی دام و طیور را در بهترین حالت نگه دارد و توانایی مقاومت در برابر استرس را بهبود بخشد. نقش مهمی در پیشگیری از بیماری‌ها و تضمین رشد سالم دام و طیور دارد.
جوش شیرین در خوراک مرغ تخم گذار
جوش شیرین در حال حاضر در مرغداری‌ها در اکثر کشورهای جهان به میزان موثر 2 تا 3 کیلوگرم در تُن استفاده می‌شود.
در طول فرآیند پرورش مرغ تخمگذار اگر تنها از نمک استفاده شود، تعادل عناصر سدیم و کلر را دشوار می‌سازد. اما پس از افزودن جوش شیرین، که باعث تحریک و پخش فسفر و بهینه‌سازی غلظت سدیم در خون مرغ می‌شود، سختی پوسته، تولید و وزن تخم مرغ را بهبود می‌بخشد. در کنار جوش شیرین استفاده از ویتامین‌ها نیز در بهبود پوسته تخم مرغ اثرگذار است.
در فصل تابستان به دلیل خروج مقدار زیادی دی اکسیدکربن از بدن پرنده، میزان مناسب کربنات در خون کاهش می‌یابد. این جریان باعث می‌شود تا کربنات کلسیم که جزء اصلی پوسته تخم مرغ است، تامین نشود و کیفیت پوسته کاهش یابد. افزودن میزان جزئی جوش شیرین (بی‌کربنات سدیم) به جیره غذایی مرغ تخمگذار در فصل تابستان باعث ایجاد سریع یون‌های کربنات در خون پرنده می‌شود. این تغییر تخم‌گذاری در جوجه‌ها را بهبود می‌بخشد.
میزان مصرف جوش شیرین برای مرغ تخمگذار
اگر 0.5 تا 0.8 درصد بی‌کربنات سدیم در جیره غذایی مرغ تخمگذار اضافه کنید، تولید و وزن تخم مرغ به میزان قابل توجهی افزایش می‌یابد. به علاوه، ضخامت پوسته تخم‌مرغ 6 درصد افزایش و سرعت شکستگی آنها کاهش می‌یابد.
کاربردهای جوش شیرین برای مرغ تخمگذار
• کاهش اثر منفی استرس یا تنش گرمایی
• افزایش تخم‌گذاری در مرغ
• بهبود کیفیت و افزایش ضخامت پوسته تخم مرغ (به ویژه در اوایل و اواخر دوره تولید)
نکته: در فصول گرم سال می توان یک سوم نمک را با بی‌کربنات سدیم برای جیره طیور جایگزین کرد.
مقدار مصرف جوش شیرین در رژیم غذایی مرغ گوشتی
افزودن 0.7 درصد بی‌کربنات سدیم به جیره جوجه های گوشتی پس از 2 هفتگی می‌تواند وزن بدن را بین 5 تا 6 درصد افزایش دهد.
مزایای جوش شیرین برای جوجه گوشتی
مزایای جوش شیرین برای جوجه گوشتی جوش شیرین هضم غذا را در مرغ گوشتی افزایش می‌دهد، در نتیجه باعث افزایش وزن بدن پرنده می‌شود. همچنین جایگزینی بخشی از نمک با جوش‌شیرین مشکل رطوبت ناشی از آب آشامیدنی بیش از حد در محیط رشد پرنده را کاهش می‌دهد. این جریان مقاومت جوجه گوشتی را در مقابل بیماری افزایش می‌دهد.
جوش شیرین در خوراک دام
بخشی از سیستم گوارشی گاو که در آن غذا ذخیره می‌شود، شکمبه نامیده می‌شود، تا غذا دوباره نشخوار شود. در هنگام نشخوار گاهی گاز در قسمت دستگاه گوارش ایجاد می‌شود.این موضوع باعث تورم شکمبه می‌شود که به ریه‌های گاو فشار وارد می‌کند. از عواملی که می‌تواند باعث نفخ در بدن دام شود:
• خوردن بیش از حد برخی علوفه های حبوبات مانند لوبیا، نخود و غیره ایجاد
• خوردن یک رژیم غذایی با کربوهیدارت بالا
• مصرف بیش از حد کود اوره در مراتع
• دریافت بیش از حد کلسیم، منیزیم و نیتروژن
• مصرف خوراک فاسد
از علائم تشخیص نفخ در گاو می توان به موارد زیر اشاره کرد:
در زمان نفخ گاو بسیار مهم است که شما علائم را تشخیص دهید و آماده کمک به دام خود شوید. از علائم نفخ شکم می توان به موراد زیر اشاره کرد:
• لیس زدن شکم توسط گاو
• بیرون آوردن زیان از دهان
• ریزش بزاق
• تنگی نفس در حیوان
توجه: دامی که بر اثر نفخ زیاد شکمبه به زمین بیافتد و به زودی تلف خواهد شد.
مزایای جوش شیرین برای دام
• کاهش اثرات منفی از استرس گرمایی
• بهبود چربی شکمبه
• کمک به مشکلات ناشی از تغییر در رژیم غذایی: جوش شیرین به دلیل خاصیت بافری خود می تواند باعث تعادل اسیدیته شکمبه در هنگام تغییر رژیم غذایی شود.
• متعادل کردن و تنظیم جیره دام برای تغییرات فصلی
• کمک به هضم، بهبود ضریب تبدیل و افزایش رشد
• کمک به درمان نفخ در دام
• کمک به رفع اسیدوز متابولیک
• تثبیت pH شکمبه
مقدار مصرف جوش شیرین برای گاو
در مزارع گاوهای شیری به منظور حفظ ظرفیت بافری شکمبه، علاوه بر بی کربنات تولید شده توسط بزاق گاو شیرده، تامین جوش شیرین دام از طریق رژیم غذایی نیز ضروری است. جوش شیرین باعث تثبیت PH شکمبه در گاو شده و شرایط اسیدی را کاهش می‌دهد. در موارد اسیدوز، اسیدوز متابولیک در گاو، خاصیت قلیایی جوش شیرین باعث ایجاد تعادل قلیایی و اسیدی در حیوان می شود و در صورت از بین رفتن و کاهش یون بی‌کربنات می‌تواند این کمبود را جبران کند.
مقدار مصرف جوش شیرین برای گاو پرواری
افزودن 1 تا 3 درصد بی کربنات سدیم به خوراک گوساله پرواری می تواند سبب افزایش وزن بیشتر و بهبود 8 تا 10 درصدی در خوراک دام شود.
مقدار مصرف جوش شیرین برای گاو شیرده
جوش شیرین گاو در جیره گاوهای شیری به عنوان منبع بی‌کربنات و جوش شیرین منبعی برای تامین سدیم بدون کلرید استفاده می‌شود.
در طول دوره شیردهی گاوهای شیری، افزودن 150 گرم بی کربنات سدیم در روز به جیره می تواند به طور موثری عملکرد شیردهی گاوهای شیری را بهبود بخشد. تغذیه گاوهای با مخلوط 1.5 درصد بی کربنات سدیم و 0.8 درصد اکسید منیزیم می‌تواند تولید شیر تازه را به میزان 3.8 کیلوگرم در روز افزایش دهد. علاوه بر این، برای گاوهای شیری پس از زایمان که در فحلی نیستند، تغذیه هر گاو با 10 گرم مخلوط بی‌کربنات سدیم روزانه به مدت 5 روز می‌تواند میزان موثر فحلی گاوهای شیری را به بیش از 90 درصد برساند.
کاربرد و مزایای جوش شیرین برای گاوهای شیری
• بهبود مصرف غذا بعد از زایش: در دوره پس از زایش، کاهش ترشح بزاق و کاهش فعالیت شکمبه باعث کاهش مصرف غذا می شود. این جریان می تواند بر کل دوره شیردهی دام تأثیر منفی بگذارد و به راحتی قابل برگشت هم نیست. با افزودن جوش شیرین به جیره دام، کاهش تولید بزاق جبران شده و با تنظیم PH شکمبه، مصرف غذا به حالت عادی برمی‌گردد.
• بهبود کیفیت و کمیت تولید شیر: بی کربنات سدیم در حفظ تعادل اسیدیته شکمبه موثر بوده و با تحریک باکتری‌های انگلی، میزان اسید استیک (جزء پیش ساز اسید چرب در غدد شیری گاو) را افزایش می‌دهد. همچنین نشان داده شده است که جوش شیرین در کنترل اسیدیته شکمبه و فرآیند هضم موثر است.
افزودن جوش شیرین به شیر برای جلوگیری از فساد
شیر در طول تولید، نگهداری و توزیع به طرق مختلف آلوده می‌شود. اگر در شرایط نامناسب و ناایمن ذخیره شود، به سرعت خراب می‌شود. شیر فاسد در اثر حرارت لخته شده و به دو قسمت مایع و شکننده تبدیل می‌شود که این امر به دلیل افزایش میزان اسیدهای آلی سنتز شده توسط میکروب‌های آلوده کننده شیر است که نشان می دهد شیر فاسد شده است.
به منظور پوشاندن عیوب و آسیب‌های وارده به شیر، برخی از دامداران یا فروشندگان متقلب مقداری جوش شیرین به شیر فاسد اضافه می‌کنند که اسیدهای سنتز شده توسط میکروب‌ها را خنثی می‌کند و بنابراین شیر وقتی در معرض گرما قرار می گیرد لخته نمی‌شود و فساد باقی می‌ماند. پنهان شده است.
منبع:
naturalsoda.com
beautymix.us
beroilenergy.com
webmd.com
agriland.ie
این مقاله به همت هما بهرام پرور و تیم تولید محتوای جهان کاوه افق خزر، تولیدکننده انواع خوراک دام و طیور تهیه شده است. امید است که این مقاله بتواند هر چند کوچک کمک کننده در صنعت پرورش دام و طیور باشد.