نقش پروبیوتیک و پریبیوتیک ها در خوراک دام و طیور
فهرست مطالب
چکیده
مواد افزودنی خوراک، مدت‌هاست برای افزایش کمیت و کیفیت محصولات حیوانی، به رژیم‌های غذایی حیوانات افزوده می‌شوند. این جریان در سالهای اخیر موجب نگرانی مصرف کنندگان از اثرات زیان آور در باب استفاده مستمر و طولانی از آنتی بیوتیکها و سایر محرکهای رشد شده است. از این رو متخصصین و تولیدکنندگان را بر آن داشته تا روی به مصرف و ارزیابی پروبیوتیک ها(probiotic) و پریبیوتیک ها (prebiotic) بیاورند. چرا که این مواد نه تنها ایجاد بیماری نمی کنند، بلکه از رشد باکتری های بیماریزا در دستگاه گوارش حیوانات جلوگیری کرده و نیاز به مصرف آنتی بیوتیک ها را کاهش می دهد.
پری بیوتیک چیست
پریبیوتیک ها بخش مهمی از چرخه گوارش و به ویژه برای پستانداران هستند. این مواد از نوع کربوهیدرات (بیشتر فیبر) غیر قابل هضم موجود در موادغذایی هستند، که باکتری های مفید در معده، آن ها را مصرف می کند.
هنگامی که این پری بیوتیک ها به مجرای روده می رسند شروع به تخمیر می کنند و در آنجا اسیدهای چرب فرار مانند اسید بوتیریک تولید می کنند. باکتری های مفید در روده بر روی این اسیدهای چرب فرار (VFAs) رشد می کنند، که به نوبه خود به آنها اجازه می دهد تا قویتر رشد کرده و تعداد آنها را افزایش دهد.
مزایای استفاده از پری بیوتیک ها
به طور خلاصه مصرف پری بیوتیک ها در رژیم غذایی دام و طیور باعث موارد زیر خواهد شد:
– بهبود پارامترهای عملکرد رشد
– افزایش باکتری های مفید (لاکتوباسیلوس ها و بیفیدوباکترها)
– حذف پاتوژنهایی مانند سالمونلا(Salmonella) و coli
– بهبود سلامت دستگاه گوارش
– بهبود سیستم ایمنی
– بهبود جذب مینرال ها
– تولید اسیدهای چرب فرار (استات، پروپیونات و بوتیرات)
– اثرات ضدالتهابی در روده بزرگ
– کاهش استفاده از آنتی بیوتیک ها
پروبیوتیک چیست
دستگاه گوارش چه دام و طیور و چه انسان در هنگام تولد فاقد هر نوع میکروارگانیسم است. بعد از تولد میکروبها شروع به جایگزینی میکنند، و میکروبها از محیط، وارد دستگاه گوارش شده و تشکیل کُلنی میدهند. در واقع میکروبیوم، مجموعه همه موجودات زنده میکروسکوپی مانند باکتری‌ها و قارچ‌ها هستند که در سطح یا داخل بافت‌ها یا مایعات بدن زندگی میکنند و رابطه همزیستی با میزبان خود برقرار میسازند. این میکروارگانیسم هایی اهمیت بالایی در وضعیت سلامت میزبان دارند که تحت تاثیر غذای مصرفی و شرایط محیط روده نیز هستند.
لذا بسیار مهم است که فورمولاسیون جیره طوری صورت پذیرد که بهترین اثربخشی را در دستگاه گوارش داشته باشد.
تغذیه حیوانات با محصولات پروبیوتیکی یک ابزار مناسب جهت مدیریت جمعیت میکروبی دستگاه گوارش و بهبود وضعیت سلامتی و کارایی موثر حیوان محسوب می شود. در همین راستا شما می توانید، از خوراک های با کیفیت و کامل دام و طیور جهان کاوه افق خزر که شامل پروبیوتیک و پریبیوتیک های مورد نیاز دام شما است، استفاده نمایید. باکتری های مفید اولین گام دفاعی در مقابله با عوامل بیماریزا است که باعث افزایش توان حیوان در برابر بیماری های روده ایی می شود. در واقع روده یک سیستم دفاعی در مقابل عوامل بیماریزا به شمار می آید. میکروفلور دستگاه گوارش حیوانات با میکروارگانیسمهای بیماری زا مقابله می کنند. اکثر باکتری های پروبیوتیکی که در تغذیه حیوانات استفاده می شوند، شامل گونه های باکتریایی نظیر انتروکوکوس، پدیوکوکوس، لاکتوباسیلوس، بیفیدوباکتریوم و باسیلوس می باشند. پروبیوتیک به حفظ سطح سالم باکتریهای خوب در دستگاه گوارش کمک می کنند و از روده در برابر باکتریهای بیماریزا دفاع میکنند. افزودنی ها به تولید ویتامین، مدیریت سموم، از بین بردن باکتری های مضر، هضم موثر فیبرها و افزایش جذب مواد مغذی کمک می کنند.
فواید و مزایای پروبیوتیک
شواهد پژوهشی زیادی مبنی بر تاثیرات مثبت پروبیوتیک ها در دام و طیور وجود دارد، که می توان به موارد زیر اشاره کرد:
– کاهش ناهنجاری های مزمن دستگاه گوارش
– ایجاد تعادل در دستگاه گوارش
– کاهش بیماری های کبدی حیوانات
– تسریع در توسعه و تکامل دستگاه گوارش
– تقویت و هماهنگ کننده سیستم ایمنی دام و طیور
– بهبود تخمیر در شکمبه
– جلوگیری از فعالیت عوامل بیماری زا
– تعدیل میکروفلور روده
– مقاومت بیشتر در برابر بیماری های عفونی
– افزایش نرخ رشد
– بهبود هضم
– جذب بهتر مواد مغذی
– بهبود کیفیت لاشه و آلودگی کمتر
– بهبود نرخ تبدیل غذایی (Improved feed conversion)
تفاوت پروبیوتیک و پریبیوتیک ها
پروبیوتیک و پریبیوتیک ها دو ماده بسیار مهم در رژیم غذایی دام و طیور هستند. با وجود شباهت این دو واژه به یکدیگر، اما از نظر عملکرد نقش های مختلفی را ایفا می کنند. پری بیوتیک ها مواد غذایی هستند که پروبیوتیک ها از آنها تغذیه می کنند.
چگونه غذا بر باکتری های مفید روده تاثیر می گذارد؟
مواد غذایی که برای دام یا طیور مصرف می کنید، نقش مهمی در تعادل باکتری های خوب و بد دارند. دان مصرفی با قند و چربی بالا باعث می شود که باکتری های مضر در روده رشد کند. استفاده مکرر از دان نامناسب، رشد باکتری های مضرر را افزایش می دهد، بدون اینکه مقاومتی در مقابل آن وجود داشته باشد. برهم خوردن تعادل مواد یا نقص کارکرد در بافت و مایعات بدن حیوانات، ممکن است شرایط را طوری تغییر دهد که حتی همین میکروب های مفید، نیز بیماری زا شوند.
از طرف دیگر شرایط تولید صنعتی طیور هم‌چون تراکم بالا، استرس‌های تولید و تغذیه، چالش‌های مدیریتی و همه گیری بیماری‌های عفونی موجب تولــید میکروارگانیـسم‌های مضر و تولید سموم و متابولیت‌های آسیب زا می‌شود.
در نتیجه این تغییرات؛ افزایش تلفات در فارم های صنعتی می شود. به همین دلیل، مصرف مقادیر متعادل پروبیوتیک و پری بیوتیک می تواند تعادل باکتریهای مفید بدن را فراهم کند که سلامت بدن حیوان را بهبود می بخشد.
نتیجه گیری
بطور کلی اگر میکروفلور روده در وضعیت تعادل باشد، شرایط مناسب برای میکروارگانیسم ها فراهم است، و باکتری ها میزبان را در فعالیت حیاتی حمایت می کنند. اما اگر این وضعیت دچار بحران شود، تاثیر جدی بر وضعیت بدن میزبان می گذارد. در این شرایط، عوامل بیماریزا افزایش می یابد.
علاوه بر این هرگونه تنش می تواند اثر مستقیم بر میکروفلور دستگاه گوارش حیوانات داشته باشد. تنش در حیوانات باعث آزاد شدن ترشحات هضم کننده و افزایش حرکات روده می شود. پروبیوتیک‌ها و پریبیوتیکها به‌عنوان یک محرک رشد بالقوه در بخش‌های اصلی غذایی (طیور، نشخوارکنندگان و آبزی‌پروری)، می‌توانند ایمنی غذا را بدون اثرات مضر بر حیوانات تضمین کنند. پروبیوتیک ها می توانند باعث تعدیل میکروفلورهای روده می شوند. همچنین این دو ماده مفید باعث به حداقل رساندن نیاز به استفاده از آنتی‌بیوتیک و در عین حال افزایش سود می شود.
منابع:
https://www.intechopen.com/chapters/39589
FullerR.1999Probiotics for farm animalsProbiotics: A critical Review.
https://basicandappliedzoology.springeropen.com
https://www.nutritionaloutlook.com/
این مقاله به همت هما بهرام پرور و تیم تولید محتوای جهان کاوه افق خزر، تولیدکننده انواع خوراک دام و طیور تهیه شده است. امید است که این مقاله بتواند هر چند کوچک کمک کننده در صنعت پرورش دام و طیور باشد.