کنسانتره (Concentrate) چیست
کنسانتره‌ها مخلوط های غذایی حاوی پروتئین، مواد معدنی و ویتامین‌های بالا که با غلات یا سایر مواد ترکیب می‌شوند تا یک خوراک متعادل را فراهم کنند.
طبق اعلام اتحادیه رسمی کنترل غذای آمریکا (AAFCO، ۲۰۰۰) « خوراک کنسانتره، خوراکی است که همراه خوراک اصلی برای بهبود تعادل غذایی کل استفاده می‌شود. همچنین در نظر گرفته شده تا بیشتر رقیق و مخلوط شود تا یک مکمل یا یک خوراک کامل تولید شود.»
تعریف بهتر کنسانتره این است که: یک خوراک ناقص است که حاوی درصد بالای انرژی، پروتئین، پیش مخلوط یا premix (ویتامین ها ، مواد معدنی ، اسیدهای آمینه ، آنزیم ها ، اسیدهای آلی) و سایر افزودنی ها بسته به غلظت به خوراک اضافه می‌شود. این بدان معناست که خوراک کنسانتره با موادغذایی همچون ذرت، سویا، کنجاله بادام زمینی(groundnut meal)، سبوس و … مخلوط می‌شود.
در واقع، کنسانتره یک مکمل غذایی غلیظ است که برای تأمین نیازهای تغذیه‌ای خاص طیور فرموله می‌شود. به همین دلیل، استفاده بی‌پروا و بدون اطلاعات کافی از ترکیبات این محصول می‌تواند عواقب جدی برای سلامت و عملکرد گله داشته باشد.
چرا دانستن ترکیبات کنسانتره مهم است؟
از آنجایی که کنسانتره یک رژیم غذایی کامل نیست، بسیار مهم است که مرغدار از ترکیبات آن آگاهی داشته باشد. استفاده نادرست از کنسانتره و ترکیب آن با مواد غذایی پرنده، ممکن است به کمبود یا اضافه‌بودن برخی مواد مغذی منجر شود و در نتیجه، مشکلات سلامتی و کاهش عملکرد گله را به دنبال داشته باشد. همچنین مصرف کنسانتره به همراه سایر مواد غذایی مانند دان، سبزیجات یا ضایعات غذایی، ممکن است تداخل منفی بین مواد مغذی ایجاد کند و در نتیجه، جذب برخی از مواد مغذی را کاهش دهد.
دانستن ترکیبات به مرغدار کمک می‌کند، تا با توجه به مواد غذایی و مواد کنسانتره، در مقیاس درست مواد را ترکیب کند.
دانستن چه اطلاعاتی در مورد کنسانتره مهم است؟
استفاده از کنسانتره مرغ می‌تواند در تغذیه طیور بسیار مفید باشد، اما به شرطی که با دقت و آگاهی کامل انجام شود. قبل از استفاده از هر نوع کنسانتره‌ای، بهتر است اطلاعات کامل درباره کنسانتره بدست آورید تا بتوانید مناسب‌ترین کنسانتره برای گله خود با توجه به نژاد، سن، شرایط محیطی و هدف پرورش انتخاب کنید. اطلاعاتی همچون:
- ترکیبات اصلی: دانستن اینکه چه موادی در کنسانتره استفاده شده است (مانند ویتامین‌ها، مواد معدنی و …) به مرغدار کمک می‌کند تا مطمئن شود که کنسانتره مورد نظر، نیازهای تغذیه‌ای گله او را برآورده می‌کند.
- سطح مواد مغذی: اطلاعاتی در مورد میزان پروتئین، انرژی، کلسیم، فسفر و سایر مواد مغذی موجود در کنسانتره، کمک می‌کند تا آن را با سایر اجزای جیره غذایی تنظیم کنید.
- افزودنی‌ها: آگاهی از وجود هرگونه افزودنی در کنسانتره، کمک می‌کند تا از عوارض جانبی احتمالی آن آگاه شده و در صورت لزوم، جایگزین مناسب را انتخاب کرد.
- تاریخ تولید و انقضا: استفاده از کنسانتره‌ای که تاریخ مصرف آن گذشته است، می‌تواند باعث کاهش ارزش غذایی و افزایش خطر آلودگی شود.
انواع کنسانتره مرغ موجود در بازار
خوراک کنسانتره به شدت بر روی یک یا چند گروه خاص از مواد مغذی تمرکز می‌کند. این تمرکز ویژه، کنسانتره‌ها را به ابزارهای قدرتمندی برای تأمین نیازهای تغذیه‌ای خاص طیور تبدیل کرده است. برای:
- انرژی: انرژی، سوخت مورد نیاز برای تمامی فعالیت‌های حیاتی بدن طیور است. از رشد و نمو تا تولید تخم‌مرغ و حفظ دمای بدن، همه به انرژی نیاز دارند.
- غلظت پروتئین: پروتئین‌ها برای رشد سلول‌ها، تولید آنتی‌بادی‌ها و ساخت بافت‌های بدن ضروری هستند. چرا تمرکز بر پروتئین؟ کنسانتره‌های پرپروتئین برای جوجه‌های یک‌روزه و طیور گوشتی در دوره رشد بسیار مهم هستند.
- موادمعدنی، ویتامین ها و مواد افزونی: مواد معدنی مانند کلسیم، فسفر، سدیم و پتاسیم برای عملکرد صحیح بسیاری از سیستم‌های بدن ضروری هستند. همچنین پوسته صدف، دی‌کلسیم فسفات، نمک طعام و … از جمله منابع مواد معدنی در کنسانتره‌ها هستند.
تمرکز کنسانتره بر مواد مغذی خاص، به تولیدکنندگان این امکان را می‌دهد تا محصولاتی را تولید کنند که نیازهای تغذیه‌ای دقیق هر گروه از طیور را برآورده کند. با انتخاب کنسانتره مناسب، پرورش‌دهندگان می‌توانند به حداکثر بازدهی تولید دست یابند و سلامت گله خود را تضمین کنند. در عین حال هدف از پرورش طیور نیز مهم است، مثل طیور گوشتی، تخمگذار و مرغ مادر که نوع کنسانتره را متفاوت می‌کند.
همچنین کنسانتره‌ها بسط به مواد مغذی داخل آنها با درصدهای مختلف مثل 2.5 درصد، و 5 درصد در بازار ارائه می‌شود. برای مثال اگر گفته می شود کنسانتره 2.5 درصد مرغ گوشتی، منظور این است که مرغدار با اضافه کردن 2.5% کنسانتره به غلات، ذرت و سویا به فرمول مناسب برای رسیدن به خوراک مرغ گوشتی خود خواهد رسید. در واقع منظور این است که مرغ دار برای رسیدن به یک فرمول مناسب 25 کیلوگرم کنسانتره را در یک تن خوراک مخلوط می کنند تا تمام احتیاجات مربوط به طیور گوشتی را تامین کند.
همچنین کنسانتره مرغ بنا به سن و مرحله پرورش طیور (استارتر، رشد یا پایان) نیز تقسیم‌بندی می‌شود. نیازهای تغذیه‌ای طیور برای سنین مختلف رشد متفاوت است.
تفاوت کنسانتره مرغ گوشتی و تخمگذار چیست؟
کنسانتره‌های مرغ گوشتی و تخمگذار هر دو برای تغذیه مرغ‌ها استفاده می‌شوند، اما به دلیل تفاوت در نیازهای تغذیه‌ای این دو نوع مرغ، فرمولاسیون و ترکیبات آنها متفاوت است. این تفاوت‌ها به دلیل اهداف پرورشی مختلف این دو نوع مرغ است:
- هدف اصلی تغذیه:
• کنسانتره مرغ گوشتی: هدف اصلی تغذیه مرغ گوشتی، افزایش وزن و رشد سریع است تا در کوتاه‌ترین زمان به وزن مطلوب برای کشتار برسند. بنابراین، کنسانتره این مرغ‌ها معمولاً پروتئین، چربی و انرژی بالایی دارد تا نیازهای رشد سریع عضلات را برآورده کند.
• کنسانتره مرغ تخمگذار: هدف از تغذیه مرغ‌های تخمگذار افزایش تولید تخم‌مرغ با کیفیت مناسب است. بنابراین، کنسانتره مرغ تخمگذار حاوی مواد معدنی مانند کلسیم و فسفر برای تشکیل پوسته تخم‌مرغ و ویتامین‌های مورد نیاز برای تولید تخم‌مرغ است. - ترکیب مواد مغذی:
• پروتئین: کنسانتره مرغ گوشتی پروتئین بیشتری دارد تا از رشد سریع عضلات پشتیبانی کند. در حالی که کنسانتره مرغ تخمگذار به اندازه مرغ گوشتی به پروتئین نیاز ندارد.
• کلسیم و فسفر: کنسانتره مرغ تخمگذار حاوی مقادیر بالاتری از کلسیم و فسفر است تا برای تشکیل پوسته تخم‌مرغ استفاده شود.
• ویتامین‌ها: هر دو نوع کنسانتره حاوی ویتامین‌ها هستند، اما نوع و مقدار ویتامین‌ها در آنها متفاوت است.
• انرژی: کنسانتره مرغ گوشتی انرژی بیشتری دارد تا نیازهای انرژی بالای مرغ‌های در حال رشد را برآورده کند. - مراحل مصرف:
• مرغ گوشتی: این کنسانتره‌ها برای دوره‌های کوتاه‌مدت و به منظور رشد سریع استفاده می‌شوند. تغذیه معمولاً به صورت دوره‌ای با کنسانتره‌های مختلف (استارتر، رشد، پایانی) تغییر می‌کند تا به حداکثر وزن برسد.
• مرغ تخمگذار: تغذیه در اینجا به صورت بلندمدت و به منظور حفظ تولید تخم‌مرغ و سلامت مرغ است. کنسانتره مرغ تخمگذار از زمانی که مرغ به سن تولید تخم می‌رسد، مصرف می‌شود و معمولاً نسبت به تغییرات وزن حساس نیست. - فیبر و کربوهیدرات:
• مرغ گوشتی: کربوهیدرات بیشتر و فیبر کمتری دارند تا انرژی بیشتری برای رشد سریع تأمین شود.
• مرغ تخمگذار: فیبر بیشتری دارد تا عملکرد گوارشی بهبود یابد و مرغ‌ها با تولید تخم‌مرغ بهتر روبرو شوند.
چرا تفاوت‌های کنسانتره مرغ گوشتی و تخمگذار مهم هستند؟
همانطور که در بالا بیان شد مرغ گوشتی و تخمگذار دو پرنده هستند با اهداف پرورش و متابولیسم متفاوت که در بخش قبل به آن اشاره کردیم. استفاده از کنسانتره نامناسب می‌تواند منجر به کمبود یا اضافه‌ورزی مرغ شده که به نوبه خود بر سلامت و عملکرد پرنده تأثیر می‌گذارد.
استفاده از کنسانتره نامناسب می‌تواند به طور قابل توجهی هزینه‌های تولید را افزایش دهد. برای مثال، استفاده از کنسانتره با فرمولاسیون نامناسب برای مرغ گوشتی می‌تواند منجر به کاهش رشد، افزایش مصرف خوراک و در نهایت کاهش سودآوری شود. چرا که تغذیه نامناسب می‌تواند باعث بروز بیماری‌های مختلف در گله شود. برای مثال، کمبود کلسیم در مرغ تخمگذار می‌تواند منجر به پوکی استخوان و کاهش تولید تخم‌مرغ شود.
از دیگر مواردی که می‌توان به آن اشاره کرد کیفیت محصول نهایی است که مستقیما تحت تأثیر تغذیه است. استفاده از کنسانتره مناسب باعث تولید گوشت با کیفیت بالاتر، تخم‌مرغ با پوسته محکم و زرده پررنگ می‌شود که از نظر بازارپسندی ارزش بیشتری دارد.
به طور خلاصه، استفاده از کنسانتره مناسب برای هر نوع مرغ، یک سرمایه‌گذاری است که به نفع پرورش‌دهنده تمام می‌شود. این سرمایه‌گذاری منجر به افزایش تولید، بهبود کیفیت محصول، کاهش هزینه‌ها و در نهایت افزایش سودآوری می‌شود. برای اینکه این موضوع را بهتر توضیح دهیم، می‌توانیم از یک مثال ساده استفاده کنیم:
تصور کنید که می‌خواهیم برای یک ورزشکار بدنساز و یک ورزشکار ماراتن غذا تهیه کنیم. هر دوی این افراد به پروتئین نیاز دارند، اما نیازهای آنها به کربوهیدرات و چربی متفاوت است. اگر به ورزشکار بدنساز غذای ماراتن‌دوان را بدهیم، عضله سازی او با مشکل مواجه می‌شود و اگر به ماراتن‌دوان غذای بدنساز را بدهیم، انرژی کافی برای دویدن ماراتن را نخواهد داشت.
در مورد مرغ‌ها نیز همین گونه است. هر نوع مرغ به رژیم غذایی خاصی نیاز دارد تا بتواند بهترین عملکرد خود را نشان دهد.
مقاله: تهیه و تولید دان کامل مرغ
مراحل تولید کنسانتره مرغ: چگونه کنسانتره مرغ درست کنیم
تولید کنسانتره مرغ یک فرآیند پیچیده اما دقیق است که نیاز به رعایت استانداردهای خاصی دارد. به طور کلی، مراحل تولید کنسانتره مرغ را می‌توان به شرح زیر خلاصه کرد:
- فرمولاسیون جیره:
- تعیین نیازهای تغذیه‌ای: ابتدا بر اساس سن، نژاد، هدف پرورش و شرایط محیطی، نیازهای دقیق تغذیه‌ای مرغ مشخص می‌شود.
- انتخاب مواد اولیه: مواد اولیه مناسب مانند ذرت، سویا، کنجاله‌ها، چربی‌ها، ویتامین‌ها و مواد معدنی بر اساس فرمولاسیون انتخاب می‌گردد.
- تعیین نسبت مواد: نسبت دقیق هر یک از مواد اولیه در فرمولاسیون تعیین می‌شود.
- آماده‌سازی مواد اولیه:
- تمیز کردن و آسیاب کردن: مواد اولیه تمیز شده و به اندازه ذرات مورد نظر آسیاب می‌شوند.
- مخلوط کردن مواد خشک: مواد خشک آسیاب شده به صورت همگن با یکدیگر مخلوط می‌شوند.
- افزودن مواد افزودنی:
- ویتامین‌ها و مواد معدنی: پیش‌مخلوط‌های ویتامینی و مواد معدنی به مخلوط اضافه می‌شوند.
- آنزیم‌ها و پروبیوتیک‌ها: در صورت نیاز، آنزیم‌ها و پروبیوتیک‌ها طیور برای بهبود هضم و جذب مواد مغذی اضافه می‌شوند.
- سایر افزودنی‌ها: بسته به نیاز، سایر افزودنی‌ها مانند رنگدانه‌ها و طعم‌دهنده‌ها نیز ممکن است اضافه شوند.
- بسته‌بندی: مواد کنسانتره در نهایت بسته‌بندی شده و برای توزیع آماده می‌شوند.
- کنترل کیفیت: در طول فرآیند تولید و پس از بسته‌بندی، آزمایشات مختلفی برای اطمینان از کیفیت و ایمنی محصول انجام می‌شود.
کنسانتره مرغ گوشتی از چه موادی تولید می‌شود؟
فرمول کنسانتره مرغ زیر نظر کارشناس تغذیه طیور از ترکیب ریزمغذی های ضروری تنظیم و سپس تولید می شود. این مواد شامل دی کلسیم فسفات یا منو کلسیم فسفات جهت تأمین فسفر و کلسیم، کربنات کلسیم، مکمل ویتامینه و معدنی ویژه مرغ گوشتی، اسیدهای آمینه ضروری شامل متیونین، لیزین و ترئونین، کولین کلراید، آنزیم فیتاز، مولتی آنزیم، نمک، جوش شیرین و سایر افزودنی ها است.
مزایای و مضرات خرید کنسانتره مرغ
از مزایای کنسانتره مرغ می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ارزان قیمت
- صرفه جویی در وقت
- کاهش هزینه نیروی کار
از طرفی از مضرات کنسانتره مرغ می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- هنگام مخلوط کردن مواد با یکدیگر امکان خطا وجود دارد.
- احتمال یک دست نشدن خوراک برای مصرف زیاد است که باعث رشد غیریکنواخت در گله خواهد شد. این موضوع می‌تواند عواقب زیادی برای مرغدار داشته باشد که از آن جمله می توان به ضریب عملکرد ضعیف اشاره کرد.
- فرم مش کنسانتره که باعث هدر رفت بالای کنسانتره می‌شود. همچنین به خاطر سایز متفاوت ذره‌ها یکنواختی گله را کاهش می‌دهد. به همین دلیل است که شرکت آویژن تولیدکننده مرغ راس، در کاتالوگ خود برای بهره‌بری بیشتر استفاده از دان پلت تاکید دارد.
مقاله: پلت چیست و روش پلت سازی
کنسانتره یا دان کامل کدام بهتر است
انواع اصلی خوراک به دو نوع طبقه بندی می‌شود:
- خوراک کنسانتره
- خوراک کامل یا همان دان
کنسانتره طیور صرفا شامل مواد ریزمغذی شامل اسید آمینه‌ها و ویتامین‌ها و مواد معدنی و فسفر و کلسیم و… است. این مواد ریزمغذی برای مرغ گوشتی و تخمگذار بسیار مهم است. اما اینکه مصرف کنسانتره برای مرغ بهتره است یا استفاده از دان کامل؟
هرگونه خطا در تغذیه جوجه و مرغ گوشتی نه تنها ممکن است، باعث کند شدن رشد، بیماری در جوجه‌ها و حتی منجر به مرگ و میر بالا در گله شود. همچنین انتخاب کنسانتره درست بسته به خوراکی مصرفی و میزان دوز مصرفی بسیار حائز اهمیت است. استفاده از دان در تغذیه مرغ کامل به دلایل مختلفی نسبت به کنسانتره ترجیح داده می‌شود. از مزایای دان مرغ گوشتی نسبت به کنسانتره می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سهولت استفاده و کاهش خطا:
- آماده مصرف بودن: دان‌ها به صورت آماده و با فرمولاسیون کامل تولید می‌شوند و نیازی به ترکیب دستی و افزودن مواد مختلف ندارند.
- کاهش خطای انسانی: احتمال خطا در ترکیب مواد و محاسبه دقیق نسبت‌ها در هنگام استفاده از دان به مراتب کمتر از کنسانتره است.
- صرفه جویی در زمان: با استفاده از دان، زمان و نیروی کار مورد نیاز برای آماده‌سازی جیره کاهش می‌یابد.
- یکنواختی تغذیه در صورت استفاده از دان پلت:
- توزیع یکنواخت مواد مغذی: مواد مغذی در تمام ذرات دان به صورت یکنواخت توزیع شده‌اند، بنابراین تمام حیوانات به طور یکسان از تمام مواد مغذی بهره‌مند می‌شوند.
- کاهش تلفات مواد مغذی: به دلیل یکنواختی دان، تلفات مواد مغذی به حداقل می‌رسد و از هدر رفتن مواد غذایی جلوگیری می‌شود.
- بهبود عملکرد تولید:
- افزایش ضریب تبدیل غذایی: دان‌های با کیفیت بالا معمولاً دارای ضریب تبدیل غذایی بهتری هستند که به معنای تولید بیشتر گوشت یا تخم‌مرغ با مصرف کمتر خوراک است.
- بهبود کیفیت محصول: استفاده از دان‌های فرموله شده با توجه به نیازهای خاص هر گونه، می‌تواند منجر به بهبود کیفیت محصولات تولیدی می‌گردد.
- سلامت بهتر حیوانات:
- کاهش مشکلات گوارشی: دان‌های با کیفیت بالا معمولاً حاوی آنزیم‌ها و مواد افزودنی هستند که به بهبود هضم و جذب مواد مغذی کمک می‌کنند و از بروز مشکلات گوارشی جلوگیری می‌کنند.
- تقویت سیستم ایمنی: برخی از دان‌ها حاوی مواد تقویت‌کننده سیستم ایمنی هستند که به افزایش مقاومت حیوانات در برابر بیماری‌ها کمک می‌کنند.
- سهولت مدیریت:
- کنترل بهتر هزینه‌ها: با استفاده از دان، کنترل هزینه‌های تغذیه ساده‌تر می‌شود و می‌توان به راحتی میزان مصرف خوراک را محاسبه کرد.
- کاهش ضایعات: دان‌ها معمولاً به صورت بسته‌بندی شده عرضه می‌شوند که از آلودگی و فساد آنها جلوگیری می‌کند و باعث کاهش ضایعات می‌شود.
- فرمولاسیون دقیقتر : دان مرغ گوشتی برای سنین مختلف جوجه در نظر گرفته شده تا مواد مناسب با توجه به سن برای مرغ فراهم شود. این محصولات برای یک دوره کامل پرورش در کارخانه‌های مختلف با اسم‌های مختلف قابل دسترسی است. به طور کلی سه دوره رشد استارت یا پیش دان، میان دان یا رشد و فینیشر یا پایانی برای جوجه‌های گوشتی وجود دارد. برای مثال یکی از بهترین خوراک‌های مرغ گوشتی موجود در بازار متعلق به شرکت جهان کاوه است که نام محصولاتش برای یک دوره کامل پرورش به شرح زیر است:
سوپر استارتر(دان آغازین)، استارتر (پیش دان)، میان دان1(رشد1)، میان دان 2 (رشد2)، فینیشر (پایانی)
فرمولاسیون این خوراک‌ها زیر نظر متخصصین نوشته شده، تا بهترین ضریب تبدیل را نیز به دنبال داشته باشد تا هزینه‌ها را کاهش و سوددهی را برای مرغداران افزایش دهد.
نتیجه گیری کنسانتره جوجه مرغ
در یک فارم جوجه گوشتی رسیدن به بهترین شرایط برای جوجه‌های گوشتی بسیار مهم است. تنها در مدت چند هفته، پرندگان باید در اوج خود باشند تا مرغدار به پایین ترین ضریب تبدیل و نرخ مرگ و میر برسد. همانطور که در مقاله بررسی کردیم، استفاده از دان کامل برای طیور گوشتی به صرفه تر و بهتر از کنسانتره است. در شرکت جهان کاوه افق خزر ما نیازهای جوجه گوشتی فارم شما را درک می کنیم. به همین دلیل ما فقط از مواد با کیفیت همچون ذرت برزیلی و سویای آرژانتینی در تولید خوراک مرغ گوشتی استفاده می‌کنیم. یک رژیم غذایی کامل با تمام ویتامین‌ها، مواد معدنی و اسیدهای آمینه مهم. همچنین مصرف دان پیشنهادی را در زیر برای شما ارائه کرده ایم. استفاده از مواد مرغوب، بر کیفیت گوشت خوشمزه و خالص، با کمترین افت لاشه بهترین نرخ سوددهی هم برای مرغدار و هم کشتارگاه را دارد.
منابع:
